Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2014r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSR del. Elżbieta Wojtczuk
Protokolant	sekr. sądowy Anna Wąsak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 maja 2014r. w S.

odwołania K. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 26 listopada 2013 r. Nr (...), znak (...)- (...)

z udziałem zainteresowanego Usługi (...) w Z.

odwołania W. W. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...) w Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 26 listopada 2013 r. Nr (...), znak (...)- (...)

z udziałem zainteresowanego K. W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

oddala oba odwołania.

Sygn. akt IV U 65/14

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 26 listopada 2013 r. znak: (...)organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit.a, z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i art. 38 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że K. W. jako pracownik u płatnika składek W. W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu od 16 września 2013 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że umowy o pracę z dnia 16.09.2013 r. i 15.10.2013 r. zawarte między W. W. i K. W. zostały zawarte dla pozoru i w świetle art. 83 § 1 k.c. są umowami nieważnymi. Organ rentowy podniósł, że strony w/w umów o pracę nie wykazały, że istotą tych umów było faktyczne świadczenie pracy, które ma decydujące znaczenie dla oceny stosunku pracy, a W. W. bezspornie nie wykazał, że po jego stronie istniała faktyczna, racjonalna potrzeba zatrudnienia K. W..

Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli: ubezpieczony K. W. i płatnik składek W. W. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...) w Z.. Wymienieni zaskarżyli wymienioną decyzję z dnia 26 listopada 2013 r. w całości i wnieśli o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że K. W. jako pracownik podlega od 16 września 2013 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. W uzasadnieniu odwołań wymienieni podnieśli, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że umowy o pracę z dnia 16.09.2013 r. i 15.10.2013 r. zostały zawarte dla pozoru, bowiem K. W. zostało powierzone wykonywanie pracy, wymieniony posiadał szkolenie wstępne BHP, jak również zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwskazań do pracy i wykonywał pracę na rzecz pracodawcy (odwołania k. 2-4 i oraz k. 2-4 akt IV U 66/14).

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji i wnosił o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.5-8 oraz 5-8 akt IV U 66/14).

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 16 września 2013 r. podpisana została umowa o prace miedzy K. W. i pracodawcą W. W. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Usługi (...) w Z. na okres od 16.09.2013 r. do 15.10.2013 r. Zgodnie z treścią umowy ubezpieczony K. W. miał pracować na stanowisku cieśli w siedzibie firmy ul. (...) Z. oraz na terenie całego kraju, a pracodawca miał wypłacać mu wynagrodzenie w kwocie 1600 zł brutto miesięcznie (umowa o pracę z dnia 16.09.2013r. – akta organu rentowego).

Dnia 06.09.2013 r. K. W. ukończył szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zorganizowane dla pracowników zatrudnionych na stanowisku robotniczym w formie instruktażu przez firmę (...).

Dnia 29.09.2011 r. ubezpieczony otrzymał zaświadczenie lekarskie, że jest zdolny do wykonywania pracy cieśli i pracy na wysokości, z którego wynika, że termin kolejnego badania okresowego to wrzesień 2013 r.

Dnia 17 września 2013 r. na wiadukcie nr 7 w D. na trasie S-8 W. – W. układając krawężniki ubezpieczony używał przecinarki K. elektrycznej i w trakcie przecinania krawężnika doszło do odbicia piły od przecinanego materiału i obracająca się tarcza ścierna –tnąca uderzyła K. W. w nogę powodując uraz ścięgna i mięśnia czworogłowego uda, ranę szarpaną uda prawego z uszkodzeniem częściowym mięśnia prostego uda i torebki stawu kolanowego. Na skutek powyższych obrażeń ciała K. W. został przewieziony do (...) Centrum Medycznego Sp. z o.o. w P., gdzie w okresie od 17.09.2013 r. do 24.09.2013 r. przebywał na Oddziale Chirurgii Urazowo – Ortopedycznej (karta informacyjna, protokół przesłuchania poszkodowanego z dnia 28.09.2013 r., protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku z dnia 28.09.2013 r. – akta organu rentowego).

Dnia 18 września 2013 r. (data wpływu druku ZUS ZUA z dnia 17.09.2013 r. do organu rentowego) K. W. został zgłoszony przez płatnika składek do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia 16.09.2013 r. Za K. W. płatnik składek przekazał do organu rentowego: imienny raport miesięczny ZUS RCA – o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach za miesiąc wrzesień 2013 r., imienne raporty miesięczne ZUS RSA o wypłaconych świadczeniach i przerwach w opłacaniu składek za miesiące: wrzesień 2013 r., w którym wykazany został zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego w okresie od 17.09.2013 r. do 30.09.2013 r., październik 2013 r., w którym wykazany został zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego w okresie od 01.10.2013 r. do 31.10.2013 r.

Dnia 15.10.2013 r. miedzy stronami została podpisana kolejna umowa o pracę na czas nieokreślony od dnia 16.10.2013 r. kiedy to K. W. nadal przebywał na zwolnieniu lekarskim i mając orzeczoną niezdolność do pracy nie przystąpił do wykonywania pracy (umowa o pracę z dnia 15.10.2013 r. – akta organu rentowego). Ubezpieczony na zwolnieniu lekarskim był do 19.02.2014 r. (zeznania ubezpieczonego k.28v). Po zwolnieniu lekarskim ubezpieczony nie otrzymał od lekarza medycyny pracy zaświadczenia, że jest zdolny do pracy (okoliczność niesporna – zeznania stron).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obdarzonego przez Sąd wiarygodnością.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie są zasadne i nie zasługują na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną jest okoliczność, czy między K. W. a W. W. doszło do powstania stosunku pracy na podstawie umów o pracę zawartych 16.09.2013 r. i 15.10.2013 r., czy też przedmiotowe umowy zostały zawarte dla pozoru w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że z nawiązaniem stosunku pracy wiążą się różne konsekwencje, do których między innymi należy podleganie obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Tytułem obowiązkowego ubezpieczenia, zarówno emerytalno-rentowego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), jak i chorobowego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy oraz wypadkowego - art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, jest bowiem - zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy - pozostawanie w stosunku pracy.

Na podstawie art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie. Należy, zatem przyjąć, iż stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi przy tym nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

W ugruntowanym stanowisku Sądu Najwyższego, wyrażone zostało stanowisko, że do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczenia dotyczy osoby, która nie jest pracownikiem, a zgłoszenie to następuje pod pozorem zatrudnienia (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego z: 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997 Nr 15, poz. 275; 16 marca 1999 r., II UKN 512/98, OSNP 2000, Nr 9, poz. 368; 28 lutego 2001 r., II UKN 244/00; 18 października 2005 r., II UK 43/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 251; 10 lutego 2006 r., I UK 186/05, LexPolonica nr 1368960; 18 maja 2006 r., III UK 32/06, LEX nr 957422).

Mając na uwadze powyższe warunkiem sine qua non pracowniczego ubezpieczenia społecznego jest istnienie faktycznego stosunku pracy. O ważności zaś stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę łączącej strony nie zawierają wad, które powodowałyby ich nieważność bądź bezskuteczność. Z powyższych względów, na istnienie stosunku pracy nie składa się tylko zawarcie umowy o pracę, ale nade wszystko zamiar stron oraz faktyczne wykonywanie określonej w umowie pracy, na warunkach z umowy wynikających.

Zgodnie z art. 22 § 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Ocena, czy strony łączy stosunek pracy, musi uwzględniać nazwę umowy i jej treść, a także faktyczny sposób realizacji obowiązków stron. Kryteria te, ustalone jednolicie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zostały przypomniane w wyroku z dnia 19 marca 2013 r., I PK 223/12, OSNP 2014, nr 1, poz. 4. Charakter umowy ustala się na podstawie treści oświadczeń woli stron, dokonując ich wykładni zgodnie z art. 65 k.c. Według tego przepisu oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1), a w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2).

Świadcząc umowę o pracę pracownik jest podporządkowany pracodawcy, co do czasu, miejsca i sposobu jej wykonywania. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. Po stronie pracownika musi zatem istnieć chęć świadczenia pracy oraz możliwość jej świadczenia, a po stronie pracodawcy potrzeba zatrudnienia i korzystania z tej pracy za wynagrodzeniem. Innymi słowy, celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być, więc faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych zawartą umową.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 30 maja 2006 r. w sprawie II UK 161/05, przy zakwestionowaniu przez ZUS umowy o pracę rzeczą sądu jest ustalenie, czy faktyczne oświadczenia woli stron miało na celu nawiązanie stosunku pracy w rozumieniu art. 22 k.p, czy też zamiarem pracodawcy było oddanie przysługi ubezpieczonemu w postaci zgłoszenia jej do ubezpieczenia w sytuacji, gdy nie potrzebował pracownika i miał świadomość tego, że umowa nie będzie go obowiązywać, jego ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne będą krótkotrwałe, a ubezpieczona była zainteresowana objęciem jej ubezpieczeniem społecznym ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy i związane z tym prawo do świadczeń. Gdyby z faktycznych oświadczeń woli stron wynikał taki zamiar, wykonywanie przez ubezpieczonego różnych czynności w firmie nie byłoby traktowane jako wykonywanie umowy o pracę.

Do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, przygotowanie zakresu obowiązków, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. Nie może bowiem być tolerowana sytuacja, w której osoba zainteresowana w uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których nie ma tytułu, z pomocą płatnika składek wytwarza dokumenty służące wyłącznie do tego celu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 lutego 2013 r., III AUa 1432/12, LEX nr 1293598 )

W ocenie Sąd w okolicznościach niniejszej sprawy należy uznać, że między K. W. i W. W. doszło do zawarcia w dniach 16.09.2013 r. i 15.10.2013 r. pozornych umów o pracę. Umowy o pracę były sporządzone nie w celu faktycznego świadczenia pracy przez K. W., a w celu uzyskania świadczenia z ubezpieczenia społecznego tym przypadku wypadkowego w związku ze zdarzeniem z dnia 17.09.2013 r. Same okoliczności podpisania umowy z dnia 16.09.2013 r. budzą wątpliwości, bowiem z treści umowy wynika, że zawarta została między stronami dnia 16.09.2013 r. – w poniedziałek, natomiast z zeznań W. W. wynika, że umowa o pracę zawarta została w piątek 13 września 2013 r. w domu i tego samego dnia ubezpieczony zajechał na budowę, jak również że dnia następnego w sobotę ubezpieczony miał już świadczyć pracę przy budowie wiaduktów na trasie S-8 W. – W.. Rozbieżności między zeznaniami stron są również co do tego na jakim wiadukcie K. W. wykonywał pracę dnia 17.09.2013 r., bowiem z zeznań ubezpieczonego wynika, że miał on świadczyć tego dnia pracę na wiadukcie nr 7 w D. układając krawężniki, natomiast z wyjaśnień płatnika składek W. W., które składał w formie pisemnej przed organem rentowym dnia 28.10.2013 r. wynika, że praca przez ubezpieczonego była wykonywana na wiadukcie nr 6, natomiast składając zeznania przed Sądem na rozprawie dnia 27 maja 2014 r. wskazywał już wiadukt nr 7. Mając na uwadze zdarzenie z dnia 17 września 2013 r., fakt, że ubezpieczony nie miał aktualnych badań lekarskich dotyczących jego zdolności do wykonywania pracy cieśli, niejasne okoliczności dotyczące zawarcia umowy o pracę Sąd uznał, że umowa o pracę z dnia 16.09.2013r. została wytworzona w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku ze zdarzeniem z dnia 17.09.2013 r. O powyższym świadczy również ciąg zdarzeń: 16.09.2013 r. – umowa o pracę, 17.09.2013 r. – wypadek, 18.09.2013 r. – zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych. Zawierając natomiast umowę o pracę dnia 15.10.2013 r. celem obu stron nie było świadczenie pracy na rzecz pracodawcy W. W., bowiem w tym czasie ubezpieczony był na zwolnieniu lekarskim, aż do 19.02.2014 r. i nie był zdolny do pracy, w związku z tym ubezpieczony nie świadczył pracy. Nie udowodnione również zostało, aby ubezpieczony taką pracę świadczył po 19.02.2014 r. Ubezpieczony twierdził, że pracował na budowach w B. przez ok. 2 miesiące, a następnie w L.. Nie umiał natomiast odpowiedzieć na pytanie, gdzie konkretnie były te budowy z wymienieniem ulicy, albo chociaż dzielnicy miasta, gdzie i u kogo nocował, również wygląd zewnętrzny ubezpieczonego nie świadczył o tym, żeby pracował na budowach wykonując ciężkie prace fizyczne. Ubezpieczony po zwolnieniu lekarskim od 17.09.2013 r. do 19.02.2014 r. nie uzyskał również zaświadczenia od lekarza medycyny pracy, że jest zdolny do wykonywania pracy jako robotnik budowlany – cieśla. Mając na uwadze fakt, że W. W. prowadzi działalność gospodarczą od 10 lat zatrudniając przy tym pracowników i zajmując się kadrami, należy uznać, że gdyby miał faktyczny zamiar dopuścić ubezpieczonego – własnego syna do pracy, skierowałby go wcześniej do lekarza medycyny pracy.

Z powyższych względów należy uznać, że mimo zawartych przez strony umów o pracę w dniach 16.09.2013 r. i 15.10.2013 r. celem tych umów nie było świadczenie pracy przez ubezpieczonego w ramach stosunku pracy.

Przepis art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych daje organowi rentowemu kompetencje do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień i - w ramach obowiązującej go procedury zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (por. wyrok S.N. z dnia 04 sierpnia 2005 r. w sprawie II UK 16/05, publik. LEX nr 182776). Realna możliwość takiej kontroli powstaje po przekazaniu przez płatnika składek raportu miesięcznego, przedkładanego zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W raporcie płatnik przedstawia między innymi dane o tytule ubezpieczenia i podstawie wymiaru składek oraz dokonuje zestawienia należnych składek na poszczególne ubezpieczenia. Dane te mogą być zakwestionowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Organ rentowy już dnia 18 października 2013 r. zobowiązał płatnika składek do złożenia wyjaśnień w sprawie zatrudnienia K. W., a po złożeniu tych wyjaśnień pismem z dnia 05.11.201 r. zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie podlegania przez K. W. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Wobec tego, że między W. W. jako pracodawcą i K. W. jako pracownikiem nie doszło do nawiązania stosunku pracy, a tym samym do zatrudnienia K. W., na co słusznie zwrócił uwagę organ rentowy w zaskarżonej decyzji, nie zachodzą podstawy do objęcia K. W. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.