II Ka 153/24 - wyrok Sąd Okręgowy w Siedlcach z 2024-04-25
Sygn. akt II Ka 153/24
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 kwietnia 2024 r.
Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:
Przewodniczący: |
Sędzia SO Grażyna Jaszczuk |
|
Protokolant: |
st. sekr. sąd. Beata Defut-Kołodziejak |
po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2024 r.
sprawy T. M.
oskarżonego z art. 217 § 1 kk i art. 212 § 1 kk
na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego
od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach
z dnia 5 października 2023 r. sygn. akt II K 652/22
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
1. uznaje, że czyn w pkt I został spowodowany prowokacyjnym zachowaniem się Z. M. (1) i na podstawie art. 217 § 2 kpk odstępuje od wymierzenia kary,
2. ustala, że czyn z pkt II polegał na tym, że w dniu 4 czerwca 2022 r. w C. woj. (...) oskarżony T. M. znieważył Z. M. (1) w jej obecności kierując do niej słowa, że jest chora psychicznie, co wyczerpało dyspozycję art. 216 § 1 kk i uznając, że społeczna szkodliwość czynu jest znikoma na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 kpk postępowanie umarza,
II. uchyla rozstrzygnięcia z pkt II, III i V,
III. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,
IV. zwalnia oskarżonego T. M. od opłaty na rzecz Skarbu Państwa.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
II Ka 153/24 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 5 października 2023 r. w sprawie II K 652/22 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☒ obrońca |
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☒ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
||||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
---- |
-------------------------- |
--------------------------------------------------------------------------- |
----------------- |
----------------- |
|
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
----------- |
-------------------------- |
--------------------------------------------------------------------------- |
----------------- |
----------------- |
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
--------------------- |
-------------------------------------------- |
------------------------------------------------------------------------------------------ |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
--------------------- |
-------------------------------------------- |
------------------------------------------------------------------------------------------ |
. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
1. |
Zarzuty apelacji obrońcy (k. 60v-64) Odnośnie do rozstrzygnięcia dotyczącego czynu z pkt I aktu oskarżenia 1) obraza przepisów prawa procesowego mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka M. J. (…), 2) obraza przepisów prawa procesowego mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka Z. M. (1) (…). Odnośnie do rozstrzygnięcia dotyczącego czynu z pkt II aktu oskarżenia 1) obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 212 § 1 kk poprzez uznanie, że oskarżony pomówił Z. M. (1) o takie właściwości, które mogły ją poniżyć w opinii publicznej wypowiadając do niej słowa, iż jest nienormalna, nie ma rozumu, jest głupia i chora psychicznie w sytuacji, gdy przepis art. 212 § 1 kk należy rozumieć przez pomawianie – przypisywanie, zarzucanie, posądzanie lub oskarżanie innej osoby o określone postępowanie lub właściwości, które zawierają negatywną ocenę mającą jednak w konsekwencji prowadzić do poniżenia pomawianego w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Treścią pomówienia będą zazwyczaj rozgłaszane informacje nieprawdziwe. W przedmiotowym stanie faktycznym oskarżony nie miał w zamiarze poniżenia swej matki, nie przypisywał jej negatywnych właściwości, a jedynie stwierdzał próbując sobie wytłumaczyć jej zachowanie faktem, iż według biegłego sądowego jej zachowanie jest spowodowane zaburzeniami poznawczymi, chorobą psychiczną i przez ten pryzmat należy tłumaczyć zachowania matki. 2) obraza przepisów prawa procesowego, mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka M. J. (…), 3) obraza przepisów prawa procesowego, mająca wpływ na treść wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka Z. M. (1) (…), 4) niewłaściwa analiza zeznań i obdarzenie walorem wiarygodności świadków całkowicie niewiarygodnych, zeznających sprzecznie z dostępnymi dowodami w postaci dokumentów doprowadziło Sąd do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, polegającym na niezasadnym przyjęciu, że oskarżony T. M. w dniu 14 czerwca 2021 r. w C. uderzył ręką Z. M. (1) w okolice prawego ucha oraz pomówił Z. M. (1) o takie właściwości, które mogły by ją poniżyć w opinii publicznej wypowiadając do niej słowa, iż jest nienormalna, nie ma rozumu, jest głupia i chora psychicznie w sytuacji, gdy brak jest wystarczających dowodów świadczących o sprawstwie oskarżonego w tym zakresie, co skutkowało bezpodstawnym skazaniem oskarżonego i warunkowym umorzeniu postępowania na okres 2 lat próby. |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
- na wstępie należy zaznaczyć, że niewątpliwie przy ocenie wiarygodności osób przesłuchanych w sprawie uwzględnia się relacje panujące między nimi, jednakże nie jest to wyłączne kryterium tej oceny, bowiem o wartości dowodu decyduje przede wszystkim jego treść, zarówno w aspekcie jego wewnętrznej spójności, jak też - w ocenie Sądu obdarzenie wiarą relacji oskarżycielki prywatnej oraz współ brzmiących z nią zeznań świadka M. J., w zakresie w jakim wskazywali na winę oskarżonego co do zarzucanego mu w pkt I aktu oskarżenia czynu, przez Sąd I instancji było słuszne. Z. M. (1) w dniu zdarzenia, w niedalekim odstępie czasowym od jego zaistnienia, udała się do Komendy Policji wskazując, że jej syn – T. M. – uderzył ją otwartą prawą ręką w okolice prawego ucha. Następnie niezwłocznie skierowała się do szpitala, wskazując tożsamą wersję zdarzenia. Lekarz rozpoznał u niej powierzchowny uraz powłok głowy. Oczywistym jest, że karta z izby przyjęć, która została dołączona do akt - Sąd I instancji, pomimo, iż zasadnie uznał relacje oskarżonego, a także świadka P. M. za niewiarygodne w części w jakiej wskazywali, że T. M. nie zadał ciosu pokrzywdzonej w głowę, to jednak dokonał błędnej oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego oraz świadka P. M. co do podanego przez nich sposobu zachowania oskarżycielki prywatnej poprzedzającego owe zdarzenie. Obydwoje zgodnie podnosili, że Z. M. (1) usilnie próbowała nawiązać kontakt z wnuczkiem, pomimo, iż oskarżony wyraził dobitnie, iż nie chce aby się zbliżała do dziecka. Okoliczność ta uwidacznia się w depozycjach świadka M. J., ale również oskarżycielki prywatnej, które Sąd Okręgowy w drodze wyjątku przytoczy: „Syn powiedział abym się nie zbliżała, ja byłam dalej (…)” (k. 38). Należy podkreślić, że na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 31 marca 2021 r. wydanego w sprawie III Nsm 156/21 ustalono osobiste kontakty Z. M. (1) z jej małoletnimi wnukami, m.in. J. M. w każdą trzecią sobotę miesiąca w godzinach od 09.00 do 13.00, w C. przy ul. (...) w obecności rodziców małoletnich. Tym samym, dążąc usilnie do kontaktu z małoletnim w dniu 14 czerwca 2021 r., a więc w poniedziałek, nie respektowała owego orzeczenia, przerywając możliwość synowi niezakłóconego spędzania czasu ze swym dzieckiem i to na należącej do niego części działki. Konflikt między stronami mógł potęgować odczuwane wówczas przez oskarżonego emocje. W następstwie zaistniałych okoliczności doprowadziło to do nieprzemyślanych, nagłych zachowań z jego strony. Uznając zatem, że czyn w pkt I aktu oskarżenia został spowodowany prowokacyjnym zachowaniem się Z. M. (1), Sąd Okręgowy zmienił w tym zakresie zaskarżony wyrok i na podstawie art. 217 § 2 kpk odstąpił od wymierzenia kary. - odnosząc się do czynu z pkt II aktu oskarżenia, Sąd Rejonowy niesłusznie odmówił przymiotu wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w części w której wskazywał, iż wyłącznie wypowiedział w stosunku do matki słowa, że jest chora psychicznie, w następstwie zachowania jakie podjęła (k. 33) oraz, że prosił, aby uprzątnęli, tj. Z. M. (1) i jej konkubent M. J. drzewo z przejazdu, w której to części również niezasadnie nie uznano za wiarygodnych depozycji P. M., a obdarzył w tym zakresie wiarą zeznania Z. M. (1) oraz M. J.. - pomimo, iż wina i sprawstwo oskarżonego co do czynu z art. 216 § 1 kk nie budzą wątpliwości, a w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z niestosownym i nieakceptowanym społecznie zachowaniem oskarżonego wobec pokrzywdzonej to nie miało ono charakteru przestępczego. Przy tego typu zajściach sprawiedliwym może być tylko takie orzeczenie, które nie przyczynia się do niepotrzebnego wzrostu napięcia między stronami i które nie będzie przez żadną z nich wykorzystywane jako kolejny argument w sporze. Takim właśnie orzeczeniem, znajdującym przy tym pełne uzasadnienie w realiach niniejszej sprawy, jest właśnie orzeczenie umarzające postępowanie bez uciekania się do jakiejkolwiek represji karnej. Nie jest bowiem tak, że każde naruszenie godności i czci popełnione w sposób wskazany w art. 216 § 1 kk stanowiło będzie przestępstwo i wymagało sięgania po represję karną. Sąd Okręgowy przypomina, że niezbędnym warunkiem przyjęcia, że mamy do czynienia z przestępstwem jest – między innymi – ustalenie, że czyn człowieka charakteryzował się społeczną szkodliwością w stopniu większym niż znikomy. Zatem nie każdy czyn karalny realizujący znamiona czynu zabronionego jest karygodny. Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy, należy wskazać, że T. M. działał w anormalnej sytuacji motywacyjnej. Na decyzje o skierowaniu w stosunku do swej matki słów, że jest chora psychicznie nałożył się eskalujący konflikt między nimi dotyczący sfery majątkowej. Sformułowanie to nie było jednak na tyle drastyczne, aby uznać je za przestępczą zniewagę. Tego rodzaju słowa, padają w wielu kłótniach na podłożu rodzinnym i osobistym nie wywołując poważnych szkód. W realiach niniejszej sprawy, z uwagi na ostrość konfliktu, były one niestety pewnego rodzaju standardem, choć co należy podkreślić oskarżony w tej konkretnej sytuacji dążył do jej załagodzenia, m.in. prosił o uprzątnięcie drzewa. |
||
Wniosek |
||
zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od obydwu czynów oraz o ponowne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem I instancji ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Częściowa zasadność wywiedzionych zarzutów skutkowała dokonaniem zmiany zaskarżonego wyroku w sposób ukazany w podsekcji 5.2., lecz nie w takim kształcie o jaki wnioskował obrońca. Z tego też względu nie zaznaczano okienka z oceną zasadności wywiedzionych wniosków. |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 5 października 2023 r. w sprawie |
|
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
W zakresie tych rozstrzygnięć wyrok jako słuszny i odpowiadający prawu należało utrzymać w mocy. |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że: - uznał, że czyn z pkt I został spowodowany prowokacyjnym zachowaniem się Z. M. (1) i na podstawie art. 217 § 2 kpk odstąpił od wymierzenia kary, - ustalił, że czyn z pkt II polegał na tym, że w dniu 4 czerwca 2022 r. w C. woj. (...) oskarżony T. M. znieważył Z. M. (1) w jej obecności kierując do niej słowa, że jest chora psychicznie, co wyczerpało dyspozycję art. 216 § 1 kk i uznając, ze społeczna szkodliwość czynu jest znikoma na podstawie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 17 § 1 pkt 3 kpk umorzył postępowanie, W pkt II zaś uchylił rozstrzygnięcia z pkt II, III i V zaskarżonego wyroku. |
|
Zwięźle o powodach zmiany |
|
Powody zmiany wskazane w rubryce 3.1. Uchylenie zaś rozstrzygnięć z pkt II, III i V zaskarżonego wyroku stanowiło naturalną konsekwencję rozstrzygnięć zawartych w wyroku Sądu Okręgowego. |
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
----------------------------------------------------------------------------------------------------- |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
art. 17 § 1 pkt 3 kpk - powody umorzenia wskazane w rubryce 3.1. |
|||
4.1. |
----------------------------------------------------------------------------------------------------- |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
-------------------------- |
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- |
||
6. Koszty Procesu |
P unkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
IV. |
Wskutek zmiany zaskarżonego wyroku w sposób ukazany w podsekcji 5.2. |
7. PODPIS |
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
obrońca |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
cały wyrok |
|||||
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☒ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Siedlcach
Osoba, która wytworzyła informację: Grażyna Jaszczuk
Data wytworzenia informacji: