Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:		SSO Karol Troć
Protokolant:	st. sekr. sąd. Marzena Głuchowska

przy udziale Prokuratora Krzysztofa Cieplińskiego

po rozpoznaniu w dniu 14 sierpnia 2019 r.

sprawy M. P.

oskarżonego z art. 209 § 1 kk w zw. z art. 209 § 1 a kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim

z dnia 6 lutego 2019 r. sygn. akt II K 659/18

utrzymuje wyrok w mocy; zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 140 zł kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt II Ka 316/19

UZASADNIENIE

M. P. został oskarżony o to, że w czasie od 2013 roku do 23 marca 2018 roku w miejscowości S., pow. (...), woj. (...) uporczywie uchylał się od ciążącego na nim określonego, co do wysokości wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach sygn. akt I C 861/10 z dnia 15 grudnia 2010 roku obowiązku łożenia na utrzymanie swojego małoletniego syna P. P. w ten sposób, że nie płacił zasądzonych na jego rzecz alimentów w kwocie łącznej 500 zł miesięcznie, przez co naraził pokrzywdzonego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych a nadto spowodował powstanie zaległości przewyższających równowartość 3 świadczeń okresowych,

tj. o czyn z art. 209 § 1 kk w zw. z art. 209 § 1a kk.

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 6 lutego 2019 r., pod sygn. II K 659/15 oskarżonego M. P.:

I.  uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 209 § 1 kk w zw. z art. 209 § 1a kk i za to na podstawie art. 209 § 1 kk w zw. z art. 209 § 1a kk skazał go i na podstawie art. 209§ 1a kk wymierzył mu karę 6 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie.

II.  na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 kk w zw. z art. 34 § 3 kk zobowiązał oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku bieżącego łożenia na utrzymanie syna P. P. w okresie wykonywania kary,

III.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę w wysokości 120 złotych i obciążył go pozostałymi kosztami procesu w kwocie 100 złotych.

Apelację od tego wyroku wniosła obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości na korzyść oskarżonego i zarzucił mu:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść orzeczenia poprzez ustalenie, że:

-

oskarżony nie płacił zasądzonych na rzecz małoletniego A. P. alimentów dobrowolnie; 

-

stan zdrowia oskarżonego był cały czas dobry;

-

oskarżony wybrał życie rozrywkowe i nadużywał alkoholu od rozwodu do stycznia 2016 r.;

2.  Obrazę przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na treść orzeczenia, w szczególności:

a)  art. 4 i art. 7 w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez ich niezastosowanie, a polegające na wybiórczym potraktowaniu przez sąd zgromadzonych w sprawie dowodów;

b)  art. 7 k.p.k. poprzez błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego przez:

-

przyjęcie, że wyjaśnienia świadka A. J. są wiarygodne;

-

przyjęcie, że wyjaśnienia oskarżonego są wiarygodne jedyne w części, w jakiej potwierdził fakt, że w okresie zarzucanym nie przelewał kwoty 500 zł na rzecz A. J. jako realizacji obowiązku alimentacyjnego;

-

przyjęcie, że oskarżony swoim zachowaniem w okresie od 2013 r. do 23 marca 2018 r. wyczerpał znamiona czynu z art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 209 § la k.k;

c)  art. 5 § 2 k.p.k. poprzez niezastosowanie, a polegające na uznaniu oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu pomimo istnienia wątpliwości.

d)  art. 193 § 1 k.p.k. poprzez niezastosowanie, podczas gdy oskarżony od 2010 r. do stycznia 2016 r. był uzależniony od alkoholu, w tym czasie próbował popełnić samobójstwo.

3.  Obrazę przepisów prawa materialnego art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 209 § 1 a k.k.

4.  Obrazę przepisów poprzez wymierzenie rażąco niewspółmiernej kary.

Podnosząc powyższy zarzut obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania ewentualnie zmianę tego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy jako bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie i nie mogła doprowadzić do postulowanych w jej treści skutków. Wstępnie zauważyć należy, że apelacja po części jest nielogiczna i wewnętrznie sprzeczna. Proces karny nie polega bowiem na wskazywanym w apelacji pierwotnym dokonaniu przez Sąd na nieustalonej podstawie stanu faktycznego, który następnie implikuje określoną ocenę zebranych dowodów, ale na postępowaniu dokładnie odwrotnym – Sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, następnie dysponując całością materiału dowodowego dokonuje jego kompleksowej oceny i dopiero na podstawie wyników tego całościowego procesu (gdy już wie, na których dowodach i w jakiej części może się oprzeć, a które musi odrzucić jako niemiarodajne), dokonuje ustaleń faktycznych. Ponadto, jak wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie, zarzut obrazy prawa materialnego jest dopuszczalny tylko w sytuacji, gdy nie są kwestionowane dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne (które nie mogą być kwestionowane bez zarzutu obrazy przepisów postępowania) – bowiem zarzut taki zasadza się na twierdzeniu, że w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym Sąd meriti dokonał błędnej jego subsumpcji, nieprawidłowo stosując (lub nie stosując) konkretny przepis prawa materialnego. Tymczasem apelacja podnosi zbiorowo wszystkie możliwe zarzuty, jednocześnie z zasadniczym wnioskiem o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania – z pominięciem treści art. 414 kpk, nakazującego rozstrzygnięcie sprawy po przeprowadzeniu rozprawy głównej wyrokiem - i to, w przypadku braku znamion przestępstwa, co podnosi skarżąca, uniewinniającym, bowiem wyrokiem Sąd umarza wówczas postępowanie tylko w przypadku stwierdzenia niepoczytalności sprawcy.

Konfrontując zarzuty apelacyjne o obrazie przepisów procesowych art. 4 kpk, art. 5 kpk, art. 7 kpk i art. 410 kpk, stanowczo stwierdzić należy, iż żaden z nich nie znalazł potwierdzenia w kontestowanym rozstrzygnięciu. Sąd II instancji w pełni podzielił analizę i ocenę dowodów dokonaną przez Sąd merytoryczny, który dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o wszystkie przeprowadzone w sprawie dowody, ocenione swobodnie, lecz nie dowolnie, a przy tym zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, w sposób pozbawiony luk logicznych, niejasności i sprzeczności. Nie ulega przy tym wątpliwości, że Sąd Rejonowy rozważył dowody w ich całokształcie i wzajemnym powiązaniu ze sobą oraz dokonał trafnego i słusznego wyboru, szczegółowo i przekonująco wskazując, które z nich zasługują na obdarzenie ich przymiotem wiarygodności, a którym należy tego przymiotu odmówić i z jakich przyczyn. W niniejszej sprawie nie zaistniały także wątpliwości, których nie dało się usunąć w drodze postępowania dowodowego, a tylko takie, zgodnie z wytycznymi płynącymi z art. 5 § 2 kpk, winny być rozstrzygnięte na korzyść oskarżonego. Sąd Rejonowy dokonał także prawidłowej subsumpcji kwalifikacji prawnej czynów oskarżonego.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu I instancji w zakresie oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego i zeznań przesłuchanych świadków. Sąd precyzyjnie i szczegółowo, we wzajemnym powiązaniu, wykazał, w jakiej części i które dowody obdarzył wiarą, a którym tego przymiotu odmówił. Skarżąca w apelacji nie wykazuje przy tym nieprawidłowości procesu pierwszoinstancyjnej oceny dowodów, dokonanej przez Sąd bardzo obszernie, we wzajemnym powiązaniu, ograniczając się do wielokrotnego powtarzania, że oskarżony z powodu uzależnienia od alkoholu miał problemy oraz że spełniał swój obowiązek alimentacyjny w formie rzeczowej – pomijając już milczeniem precyzyjnie przedstawiony w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia choćby czas takiej formy przejawiania przez oskarżonego troski o potrzeby syna. Sąd wziął pod uwagę wszelkie zgromadzone na rozprawie dowody, w tym składane przez oskarżonego dokumenty, ale dokonał ich krytycznej oceny i logicznie wykazał, dlaczego uznał je za dowody, które nie mogą wykazać braku winy oskarżonego – zaś apelacja nie wykazuje w przekonujący sposób, dlaczego owa ocena miałaby być uznana za nieprawidłową.

Za niezrozumiały i całkowicie nieuzasadniony należy uznać zarzut obrazy art. 193 kpk. Oskarżony zarówno w dochodzeniu, jak i na rozprawie (w obecności obrońcy) deklarował, że nie był nigdy leczony m.in. psychiatrycznie ani odwykowo, w wyjaśnieniach ograniczał się do wskazania, że w okresie z aktu oskarżenia miał problemy z alkoholem, na który przeznaczał większość pieniędzy – ale nie powoływał się na niemożność funkcjonowania z tego powodu, wręcz przeciwnie, wskazywał na swoją aktywność zawodową, społeczną, starania o syna. Złożona przez obrońcę dokumentacja medyczna to karta informacyjna trzydniowego leczenia szpitalnego po próbie samobójczej – ale w maju 2010 r., a więc na długo przed okresem objętym zarzutem, przy czym mimo to obrońca nie składała wniosku o zbadanie stanu zdrowia oskarżonego przez biegłych. W międzyczasie oskarżony został trzykrotnie skazany za inne przestępstwa, ale również nie wskazywano, by w którejkolwiek z tych spraw był dopuszczany dowód z opinii sądowo-psychiatrycznej. Treść wyjaśnień oskarżonego również nie wskazuje na choćby tylko przypuszczenie, a nie uzasadnione wątpliwości, by ze względu na nadużywanie alkoholu w okresie z aktu oskarżenia jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem mogłaby być całkowicie zniesiona (co sugeruje w apelacji skarżąca, wskazując na stan wyłączający winę) lub choćby tylko znacznie ograniczona. Z uwagi na to należało uznać, że zarzut, iż to Sąd I instancji zaniedbał swych obowiązków i naruszył przepisy, nie dopuszczając takiego dowodu w niniejszej sprawie niezależnie od woli obrońcy czy samego oskarżonego, jest paradoksalny i całkowicie chybiony.

Za nieuzasadniony należało uznać również zarzut nieuwzględnienia okoliczności dla oskarżonego korzystnych i rozstrzygnięcia na niekorzyść oskarżonego rzekomych wątpliwości, których Sąd I instancji nie był w stanie usunąć. Skarżąca nie wskazała, z czego te wątpliwości miałyby wynikać, podnosząc jedynie, że choć oskarżony nie był w stanie przedstawić dowodów swej niewinności, Sąd winien był interpretować materiał dowodowy na jego korzyść i uznać, że oskarżony wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Wynika z tego, że skarżąca nie tyle dostrzega niemożność dokonania niewątpliwych ustaleń faktycznych, bowiem zebrane dowody mimo prawidłowej oceny pozostawiają nie dającą się wypełnić lukę, co dąży do dokonania tendencyjnej, jednostronnej oceny materiału dowodowego, którego prawidłowa ocena, kontestowana w apelacji, nie pozostawia żadnego marginesu wątpliwości, które należałoby rozstrzygać po myśli art. 5 § 2 kpk.

Zdaniem Sądu Okręgowego, bezzasadne było podnoszenie przez skarżącego jednoczesnej obrazy art. 5 kpk i art. 7 kpk. Zarzuty te mają charakter rozłączny i wzajemnie się wykluczają. Zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk nie może być podnoszony jednocześnie z zarzutem naruszenia art. 7 kpk, gdyż dotyczy wtórnej do ustaleń faktycznych płaszczyzny procedowania. W orzecznictwie problematyka wzajemnych relacji art. 7 kpk i art. 5 § 2 kpk była wielokrotnie rozważana. Wskazuje się nawet, iż apelacja skonstruowana w ten sposób, podnosząca równocześnie w/w zarzuty, pozostaje w sprzeczności z zasadami racjonalnego rozumowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 06 października 2015 r., sygn. II AKa 127/15, LEX nr 1927523). Po dokonaniu prawidłowej oceny dowodów nie pozostały w sprawie żadne wątpliwości, w szczególności co do sprawstwa oskarżonego, które należałoby rozstrzygać po myśli art. 5 § 2 kpk, wobec czego Sąd Rejonowy nie musiał to tenże przepis sięgać i w konsekwencji nie mógł dokonać jego obrazy.

Powiązanie przez skarżącą obrazy treści przepisu art. 410 kpk z naruszeniem art. 7 kpk również oceniono jako pozbawione merytorycznych podstaw. Oczywistym pozostaje, iż konstruowanie prawdziwych ustaleń faktycznych musi opierać się na dowodach wiarygodnych, a dowody niewiarygodne temu celowi nie służą. Pominięcie określonych dowodów uznanych za niewiarygodne przez Sąd meriti przy konstruowaniu ustaleń faktycznych jest rezultatem dokonanej oceny dowodów i wyboru jednej ze sprzecznych wersji zdarzenia, w sytuacji, w której wersje te absolutnie się wykluczają. Nie oznacza to jednak, że nie dokonano oceny określonych dowodów w ogóle, a tym samym nie świadczy o naruszeniu art. 410 kpk (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 września 2017 r., sygn. II AKa 285/17, Legalis Numer 1714231).

Chybionym był również zarzut obrazy art. 4 kpk. Naruszenie treści tego przepisu jako zawierającego jedynie ogólną dyrektywę, nie może w ogóle stanowić samodzielnej podstawy odwoławczej. Aby zarzut z zakresu naruszenia art. 4 kpk mógł być uznany za zasadny, niezbędne jest wykazanie naruszenia przepisu procesowego o bardziej szczegółowym charakterze, zawierającego konkretny nakaz lub zakaz, który został zignorowany, opacznie zrozumiany lub nie doszło do jego zastosowania. W przedmiotowej sprawie skarżąca nie podołała w/w obowiązkowi.

Na podstawie prawidłowo dokonanej oceny dowodów Sąd Rejonowy, słusznie nie stwierdzając istnienia jakichkolwiek wątpliwości, dokonał w pełni prawidłowych ustaleń faktycznych, co do których następnie dokonał prawidłowej subsumpcji stwierdzając i prawidłowo wykazując, że zachowanie oskarżonego wypełniło znamiona występku z art. 209 § 1 kk w zw. z art. 209 § 1a kk. Słusznie bowiem Sąd meriti skonstatował, że okresowe tylko, nieregularne i spektakularne zaspakajanie niektórych potrzeb dziecka, nie może być uznane za rzetelne wywiązywanie się z obowiązku łożenia na jego utrzymanie, na które składają się nie tylko rozrywki czy ubrania. Tak jak nie budzi w ocenie Sądu Odwoławczego wątpliwości wina oskarżonego co do przypisanego mu w wyroku czynu, tak również z pełną akceptacją spotkało się orzeczenie w zakresie wymierzonej mu kary i środka probacyjnego. Wymierzając je Sąd Rejonowy szczegółowo i logicznie wykazał, dlaczego zastosowane środki reakcji karnej na zachowanie oskarżonego są tymi, które nie będą nadmiernie i zbędnie surowe, ale pozwolą na osiągnięcie wszystkich celów kary. Przy alternatywnym zagrożeniu karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności Sąd uzasadnił, dlaczego kara grzywny (przy istniejącym zadłużeniu alimentacyjnym) byłaby karą niewłaściwą, zaś kara pozbawienia wolności, której wykonania zawiesić nie byłoby można – karą nieadekwatną. Skarżąca nie wskazała, jaka kara wobec powyższego nie byłaby dla oskarżonego rażąco niewspółmierna, na uzasadnienie tego zarzutu ponownie podnosząc jedynie twierdzenia, że oskarżony jest niewinny. Wobec powyższego trudno było uznać powyższy zarzut za uzasadniony.

Mając na uwadze powyższe i na mocy art. 437 § l kpk oraz art. 636 § 1 kpk Sąd Okręgowy orzekł, jak w wyroku.