Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2024r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:	SSO Agata Kowalska
Protokolant: stażysta Kinga Łempicka

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2024 r.

sprawy R. N.

obwinionego z art. 157 §1 kw

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie

z dnia 2 lipca 2024 r. sygn. akt II W 685/23

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od obwinionego R. N. na rzecz Skarbu Państwa 100 zł tytułem kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt II Ka 607/24

UZASADNIENIE

R. N. został obwiniony o to, że w okresie od dnia 8 kwietnia 2022 roku do dnia 16 sierpnia 2023 roku w miejscowości K., gm. S., woj. (...) wbrew żądaniu osoby uprawnionej nie opuszczał działki rolnej o numerze ewidencyjnym (...), tj. o czyn z art. 157 § 1 k.w.

Sąd Rejonowy w Łukowie wyrokiem z dnia 2 lipca 2024 r. w sprawie
II W 685/23 uznał R. N. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i na podstawie art. 157 § 1 k.w. wymierzył mu karę grzywny w kwocie 500 złotych oraz zasądził od niego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 150 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł obrońca obwinionego, zaskarżając go w całości, zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na jego treść, poprzez wadliwe ustalenie, że obwiniony nie był uprawniony do przebywania na części tej działki, w sytuacji gdy obwiniony był samoistnym posiadaczem gruntu, co doprowadziło do wadliwego ustalenia, że obwiniony swym postępowaniem wypełnił znamiona wykroczenia określonego w art. 157 § 1 k.w.

Podnosząc powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie obwinionego R. N. od zarzucanego mu wykroczenia.

Sąd Okręgowy, zważył co następuje:

Apelacja obrońcy obwinionego okazała się niezasadna i z tego względu nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wbrew stanowisku skarżącego, kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku, nie wykazała, aby ustalenia faktyczne, które stały się podstawą jego wydania, obarczone były błędem „braku” bądź „dowolności” w stopniu mającym wpływ na treść orzeczenia, a tylko w takim przypadku zarzut oparty na treści art. 438 pkt 3 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw, zgodnie z jego istotą, mógłby zostać uwzględniony. Nietrafność tego zarzutu wynika z tego, że żadna z przywołanych postaci w/w uchybienia nie miała miejsca na gruncie przedmiotowej sprawy. Wywody skarżącego sprowadzają się w istocie do apriorycznego zanegowania ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy. Opierają się na subiektywnej, lecz wadliwej wykładni art. 157 kw i nie przedstawiają przekonujących argumentów, podważających prawidłowość i słuszność rozumowania Sądu I instancji na tym polu. Natomiast dokonane przez Sąd meriti ustalenia w zakresie sprawstwa czynu przez obwinionego polegającego na nieopuszczeniu wbrew żądaniu osoby uprawnionej działki rolnej o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości K., w okresie od dnia 8 kwietnia 2022 r. do dnia 16 sierpnia 2023 r., stypizowanego w art. 157 § 1 kw, w pełni odpowiadają zebranym w sprawie dowodom, będąc wynikiem całościowej analizy wynikających z nich okoliczności, które zostały odpowiednio zważone pod kątem wypełnienia przez R. N. znamion przedmiotowych i podmiotowych określonych w tym przepisie.

Skarżący wywodził braku winy obwinionego w samoistnym posiadaniu przez niego w/w działki. Takiego stanowiska nie sposób było podzielić. Otóż prawo karne pełni rolę subsydiarną względem pozostałych dziedzin prawa, co oznacza, że winno się je stosować w ostateczności, gdy inne gałęzie prawa nie są wystarczająco skuteczne dla ochrony danych dóbr prawnych (postanowienie SN z 30.11.2007 r., V KK 98/07, LEX nr 346235). Należy w tym miejscu podkreślić, że prawo karne nie pełni funkcji organizującej porządek prawny, a jedynie ma na celu jego zabezpieczanie. Wypełnieniu z kolei zasady ultima ratio prawa karnego służą przepisy je regulujące, uznające dane zachowanie pod groźbą kary za bezprawne. O ile zatem porządek prawny zostanie naruszony i osoba zachowa się w sposób określony przez normę prawną, a prawo karne, a więc i Kodeks wykroczeń, określa to zachowanie jako karalne, tak jak to reguluje art. 157 kk wobec nieopuszczania wbrew żądaniu przez osobę uprawnioną cudzego terenu, po spełnieniu wszystkich warunków, konsekwencją stanie się poniesienie za nie odpowiedzialności karnej. Słowem prawo karne, w tym regulacje zawarte w Kodeksie wykroczeń, znajdują zastosowanie wtedy, gdy konieczna jest sankcja karna dla zabezpieczenia porządku prawnego. Specyficzny charakter prawa karnego polega na tym, że staje się ono gwarantem przestrzegania norm przewidzianych w różnych dziedzinach prawa. Prawo karne udziela więc wsparcia określonym sferom stosunków społecznych objętych daną dziedziną prawa.

Zgodnie z art. 157 § 1 kw kto wbrew żądaniu osoby uprawnionej nie opuszcza lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli, podlega karze grzywny do 500 zł lub karze nagany. Sprawcą tegoż wykroczenia jest osoba, która mimo, iż nie ma prawa przebywać na enumeratywnie wymienionym w tym przepisie gruncie, nie opuszcza go, choć osoba uprawiona dobitnie wyraziła względem niej takie żądanie.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, bezspornym jest, że obwiniony R. N. nie miał tytułu prawnego uprawniającego go do przebywania na działce rolnej o numerze ewidencyjnym (...), położonej w miejscowości K., gm. S. i doskonale zdawał sobie z tego sprawę. W świetle zgromadzonych w sprawie dokumentów nie budziło bowiem żadnych wątpliwości Sądu rozpoznawczego (również Sądu Odwoławczego, ale i także skarżącego), że w/w nieruchomość stała się własnością J. M. i T. M. na zasadach wspólności ustawowej z mocy samego prawa, na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, a od dnia 28 czerwca 2023 r. na mocy umowy darowizny, zawartej w formie aktu notarialnego, jej właścicielem stał się P. O.. W kontekście omawianej materii Sąd I instancji słusznie zwrócił uwagę na relację obwinionego R. N. złożoną w trakcie interwencji Policji w kwietniu 2022 r. do której doszło z uwagi na rozkop w/w działki, będący konsekwencją działań podjętych przez obwinionego, w ramach której przyznał on funkcjonariuszom Policji, że w/w nieruchomość nie należy do niego,
przy czym zobowiązał się, że przywróci ją do stanu poprzedniego. Bezsprzecznym zatem jest, że żądanie opuszczenia tej działki, wystosowane przez jej właścicieli, a więc J. M. i P. O. w różnych formach, wielokrotnie, doszło do jego świadomości i wiedział, że przebywając w dalszym ciągu na tej działce czyni to wbrew ich woli. Należy podkreślić, że zamierzeniem ustawodawcy w przypadku normy sankcjonowanej z art. 157 § 1 kw jest ochrona prawa własności pokrzywdzonego. Kwestia tego, czy obwiniony był posiadaczem samoistnym, czy też nie, nie ma żadnego znaczenia w postępowaniu karnym, w tym postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem obrony, że skoro przepisy prawa cywilnego dają samoistnemu posiadaczowi uprawnienie do ochrony jego stanu posiadania na drodze sądowej, to jednocześnie nie mogą penalizować jako wykroczenia czynu polegającego na nieopuszczeniu posiadanej działki na żądanie właściciela. Należy zauważyć, że na gruncie prawa cywilnego chronione jest nie tylko posiadanie, ale również i przede wszystkim prawo własności. Kwestie te zostały uregulowane w dziale V Kodeksu Cywilnego. Na podstawie zawartych w tej ustawie przepisów właścicielowi przysługuje chociażby prawo wytoczenia powództwa o wydanie nieruchomości. Zaakceptowanie poglądu skarżącego de facto premiowałoby naruszanie prawa własności w/w pokrzywdzonych przez obwinionego, który stając się posiadaczem samoistnym dążyłby do niezakłóconego korzystania z działki rolnej o numerze ewidencyjnym (...). Posiadanie samoistne dawałoby większe uprawnienia niż prawo własności, co byłoby niezgodne z przyjętym w Rzeczypospolitej Polskiej porządkiem prawnym. W efekcie J. M. i P. O. zostaliby bowiem pozbawieni ochrony prawnej przysługującego im prawa własności i nie mogliby w żaden sposób dochodzić swoich praw z tego tytułu, choć prawo karne jest w tym zakresie jednoznaczne, gdyż art. 157 § 1 kw penalizuje takie zachowanie. Owszem, długotrwałe posiadanie może przerodzić się w prawo własności na zasadzie zasiedzenia, zgodnie z art. 172 kc, jednakże jak trafnie zauważył Sąd I instancji obwiniony złożył taki wniosek do Sądu Rejonowego w Łukowie 24 sierpnia 2023 r., a zarzut postawiony mu w przedmiotowym postępowaniu obejmuje okres od 8 kwietnia 2022 r. do 16 sierpnia 2023 r. Tym samym oczywistym jest, że w tym czasokresie nie przysługiwały mu uprawnienia właścicielskie, a więc w przypadku dalszego korzystania z w/w działki, mimo wystosowanego w stosunku do jego osoby żądania jej opuszczenia przez prawowitych właścicieli, popełnił wykroczenie określone w art. 157 § 1 kw.

Co więcej, rozwijając ten wątek, zdaniem Sądu Okręgowego nie można utożsamiać ochrony prawa własności i posiadania na gruncie przepisów prawa cywilnego z ochroną prawnokarną przewidzianą m.in. w przepisach Kodeksu wykroczeń. W żadnym wypadku nie jest właściwe mieszanie tych dwóch systemów reagowania na naruszenie praw przysługujących danej osobie. Tym samym stanowisko obrońcy, upatrujące braku zawinienia R. N., ze względu na to, że był posiadaczem samoistnym działki o numerze ewidencyjnym (...), stanowiącej notabene, jak to już wyżej wskazano, własność J. M. i P. O., nie mogło zyskać aprobaty Sądu II instancji.

Na marginesie, w uzupełnieniu wywodów, zawartych w poprzednim akapicie, należy wskazać, że środki prawne, jakie przysługują właścicielowi w postępowaniu cywilnym i środki karnoprawne to dwa odrębne i niezależnie od siebie funkcjonujące w obrocie prawnym „narzędzia” ochrony uprawnień właścicielskich.

Apelacja obrońcy obwinionego okazała się całkowicie bezzasadna, zatem zgodnie z art. 636 § 1 kpk, stosowanym poprzez odesłanie z art. 121 kpw, obwiniony ponosi koszty sądowe postępowania odwoławczego w całości. Warto podkreślić, że z przepisu art. 636 kpk wynika zasada obciążenia osób skazanych kosztami sądowymi, zaś odstępstwo od niej winno mieć wyjątkowy charakter, uwarunkowany istnieniem przesłanek z art. 624 § 1 kpk. W stosunku do osoby obwinionego takich przesłanek Sąd Okręgowy nie dostrzegł.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze, orzeczono na podstawie art. 636 § 1 kpk w zw. z art. 121 § 1 kpw, art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 123 z późn. zm.), a także § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty sądowej od wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. poz. 2467).

Z tych względów Sąd Okręgowy, orzekł jak w wyroku.