Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

Przewodniczący:

Sędzia SO Agata Kowalska

Sędziowie:

SO Karol Troć (spr.)

SO Dariusz Półtorak

Protokolant:

st. sekr. sąd. Beata Defut-Kołodziejak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 667/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Garwolinie z dnia 4 czerwca 2024 r. sygn. akt II K 738/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

- obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 387 § 2 k.p.k. poprzez błędne uznanie, że sprzeciw na dobrowolne poddanie się karze przez P. B., w przypadku braku orzeczenia na rzecz (...) S.A. obowiązku naprawienia szkody w całości złożony przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego w piśmie z 11 grudnia 2023 r. uznać należy za bezskuteczny w sytuacji, gdy w pełnomocnik pokrzywdzonego skutecznie złożył sprzeciw na dobrowolne poddanie się karze przez oskarżonego, które w swych warunkach nie zawiera orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w całości na podstawie art. 46 § 1 k.k., a więc Sąd winien był nie uwzględnić złożonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze w zaproponowanej formie.

Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt la k.p.k. wyrokowi temu zarzucam:

- obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 46 § 1 k.k. poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia szkody od oskarżonego P. B. w części, tj. w wysokości 2.000 zł w związku z uznaniem go winnym przestępstwa popełnionego na szkodę (...) S.A., w sytuacji gdy pokrzywdzony złożył wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w całości, a zgodnie z dyspozycją przepisu art. 46 § 1 k.k., w przypadku złożenia przez pokrzywdzonego wniosku o naprawienie szkody w całości, sąd jest zobligowany do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w całości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego sformułowana była w sposób, sugerujący zaskarżenie wyroku jedynie w części, podczas gdy zarzut obrazy art. 387 § 2 kpk poprzez uwzględnienie wniosku oskarżonego mimo sprzeciwu pokrzywdzonego ewidentnie podnosi, że cały wyrok jest nieprawidłowy, bo nie mógł zostać wydany w tym trybie. Zarzutem wtórnym jest tu zarzut obrazy art. 46 § 1 kk i orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w kwocie niższej niż żądał pokrzywdzony.

W pierwszej kolejności odnieść się więc należy do zarzutu, że Sąd nie powinien akceptować wniosku oskarżonego w trybie konsensualnym, póki nie jest on zgodny ze stanowiskiem pokrzywdzonego, który z góry wyraził sprzeciw wobec hipotetycznego wniosku, o ile nie będzie on zawierał naprawienia szkody w całości. W tym zakresie stwierdzić należy, że skarżący nie ma racji. Przepisy przewidują bowiem, że Sąd może uwzględnić (lub nie) wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy m.in. wówczas, gdy pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku nie zgłosi sprzeciwu. Nie chodzi tu przy tym o to, że pokrzywdzony uzyskuje możliwość bezwarunkowego zablokowania możliwości składania przez oskarżonego wniosków tego typu, nie może więc w dowolnym czasie i w oderwaniu od realiów postępowania np. już podczas składania zawiadomienia o przestępstwie zastrzec, że nie wyraża zgody na konsensualny tryb rozpoznania sprawy, o ile wniosek nie będzie dotyczył np. wymierzenia kary dożywotniego pozbawienia wolności. Pokrzywdzony ma w postępowaniu karnym przyznane szerokie uprawnienia, ale nie są one bezwarunkowe. Uprawnienie do zgłoszenia sprzeciwu względem wniosku oskarżonego, który z założenia winien być czynnością racjonalną, nie przysługuje pokrzywdzonemu do czasu, aż oskarżony nie złoży takiego wniosku. Tak jak oskarżony ma określony termin na złożenie wniosku (przepisy regulują, jak należy postąpić z wnioskiem złożonym na rozprawie głównej – do zakończenia przesłuchania i po jego zakończeniu, ale też przed rozprawą główną), tak i pokrzywdzony swój sprzeciw może złożyć w terminie, wynikającym z procesowego porządku składania wniosku i badania przez Sąd negatywnych przesłanek jego uwzględnienia. „Początkowym terminem do wniesienia sprzeciwu jest złożenie przez oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze, z którym pokrzywdzony na rozprawie powinien zostać zapoznany, jeżeli oskarżony złożył go na piśmie. Zatem sprzeciw nie może zostać skutecznie wniesiony przed złożeniem przez oskarżonego wniosku, np. w piśmie złożonym przed rozprawą w związku z planowanym niestawiennictwem na rozprawę i na wypadek złożenia przez oskarżonego wniosku o dobrowolne poddanie się karze. Należy go wówczas pominąć jako bezskuteczny. Podobny pogląd na gruncie poprzedniego stanu prawnego, w którym prokuratorowi przysługiwał sprzeciw wypowiedział Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13.06.2023 r., IV KK 290/22, OSNK 2023/11–12, poz. 53, stwierdzając, że uprawnienie do zgłoszenia sprzeciwu, o którym mowa w art. 387 § 2 k.p.k., prokurator może zrealizować dopiero po złożeniu wniosku o dobrowolne poddanie się karze, w reakcji na konkretną propozycję oskarżonego w zakresie kary, środków karnych czy środków kompensacyjnych, ocenianą także w kontekście oświadczeń pokrzywdzonego i zaistniałych na rozprawie innych okoliczności, w szczególności złożonych przez oskarżonego wyjaśnień. Po nowelizacji z 7.07.2022 r. w stosunku do pokrzywdzonego pozostaje aktualny pogląd wyrażony w orzecznictwie i doktrynie odnośnie do prokuratora, że jego nieobecność na rozprawie głównej, gdy prawidłowo został zawiadomiony o jej terminie, oznacza, że w wypadku zgłoszenia przez oskarżonego wniosku, o jakim mowa w art. 387 § 1, nie sprzeciwia się on takiemu wnioskowi. Skuteczne złożenie sprzeciwu wobec wniosku oskarżonego wymaga obecności na rozprawie głównej (wyroki SN: z 21.08.2019 r., IV KS 19/19, LEX nr 2723596, oraz z 28.01.2021 r., II KS 22/20, LEX nr 3181979; postanowienie SN z 16.06.2021 r., I KZP 16/20, LEX nr 3191840; tak też A. Gerecka-Żołyńska [w:] Polski proces..., red. P. Wiliński, s. 555)” - D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 387. Z tego względu nie można było podzielić zarzutu, że Sąd wydał zaskarżony wyrok z obrazą przepisów postępowania, w szczególności art. 387 § 2 kpk akceptując wniosek oskarżonego mimo skutecznego sprzeciwu pokrzywdzonego. Sprzeciw ten, złożony na długo przed złożeniem wniosku oskarżonego, nie odnosił się bezpośrednio do tego wniosku, ale zawierał stanowisko pokrzywdzonego co do pożądanego rozstrzygnięcia. Dlatego też jako przedwczesny, a więc nie zgłoszony w zakreślonym ustawą terminie, nie mógł krępować możliwości sądu rozważenia zasadności wniosku oskarżonego i skutkować koniecznością prowadzenia całego postępowania dowodowego tylko po to, by po przeprowadzeniu w całości rozprawy dojść do tych samych co na wstępie wniosków – w szczególności co do zasadności wniosku o zasądzenie od tego akurat oskarżonego naprawienia szkody w całości. Wbrew treści drugiego zarzutu apelacji, art. 46 § 1 kk nie obliguje sądu do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w całości, gdy pokrzywdzony tego zażąda, wręcz przeciwnie – przewiduje on, że Sąd orzeka obowiązek naprawienia szkody w całości lub w części. Oskarżony był jednym ze współsprawców przypisanego mu czynu, wyrządzającego w mieniu pokrzywdzonego szkodę. Sąd analizując materiał dowodowy, zebrany w toku dotychczasowego postępowania uznał, że oskarżony, z uwzględnieniem jego roli w popełnieniu czynu i zaistnieniu po stronie pokrzywdzonego szkody, winien zostać zobowiązany do jej naprawienia do kwoty 2 tys. zł. Skarżący nie podniósł żadnych argumentów w celu wykazania, że rola oskarżonego była większa i winna skutkować wyższym udziałem w zobowiązaniu do naprawienia całości wyrządzonej mu szkody podnosząc, że Sąd jest zobowiązany do orzeczenia wobec współsprawcy obowiązku naprawienia szkody w całości. Wprawdzie po nowelizacji przepisów w zakresie charakteru naprawienia szkody umniejszeniu uległa karna funkcja orzeczenia o tym obowiązku na rzecz funkcji kompensacyjnej, jednakże nie należy odrzucać tezy, że w procesie karnym rozstrzygnięcie o prawnych konsekwencjach czynu winno być sprawiedliwą reakcją na czyn zabroniony i jeśli rola sprawcy w czynie, a tym samym w wyrządzeniu szkody, była drugorzędna, to nie sposób zaakceptować, by to takiego sprawcę obciążać w całości odpowiedzialnością za szkodę, wyrządzoną czynem, będącym dziełem w większości innych osób. Nie można pomijać w rozstrzygnięciu wyroku sądu karnego podstawowych przesłanek odpowiedzialności karnej, jak indywidualizacja odpowiedzialności, stopień winy sprawcy, przyczynienie się do zaistnienia szkody wyłącznie w celu zapewnienia kompatybilności systemu prawnego, rozumianej jako pominięcie celów postępowania zasadniczego w celu uwzględnienia celów postępowania akcesoryjnego. W ocenie Sądu odwoławczego materiał dowodowy sprawy również nie wskazuje na to, że uznanie Sądu Rejonowego, że rola ta wskazuje na potrzebę ukształtowania odpowiedzialności odszkodowawczej sprawców szkody w taki sposób, że P. B. winien szkodę tę naprawić ponad kwotę 2000 zł, jest nieuzasadnione. Z uwagi na to zarzutu obrazy art. 46 § 1 kk nie sposób w sprawie niniejszej się dopatrzeć.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie względem P. B. obowiązku naprawienia szkody na rzecz (...) w całości, tj. w wysokości 39.268,89 zł (słownie: trzydzieści dziewięć tysięcy dwieście sześćdziesiąt osiem złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) w związku z zarzucanym mu czynem popełnionym na szkodę ww. zakładu ubezpieczeń.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niezasadność zarzutów skutkowała nietrafnością wniosku o zmianę wyroku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Całość wyroku, tak w części zaskarżonej, jak i w pozostałej, podlegającej ocenie z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Bezzasadność apelacji i brak okoliczności, podlegających uwzględnieniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Zgodnie z treścią art. 636 § 1 kpk w razie nieuwzględnienia apelacji, wniesionej wyłącznie przez oskarżyciela posiłkowego (jego pełnomocnika), koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi skarżący. Na koszty postępowania odwoławczego składają się zaś opłata w wysokości od 60 do 240 zł (art. 13 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych), którą Sąd ustalił na kwotę 100 zł oraz ryczałt za doręczenia korespondencji – w kwocie 20 zł.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana