Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

Przewodniczący:

Sędzia SO Dariusz Półtorak

Protokolant:

st. sekr. sądowy Beata Defut-Kołodziejak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 860/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 24 września 2024 r. w sprawie II K 194/24

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

I. W zakresie rozstrzygnięcia co do przepadku (pkt 4 wyroku):

1. zarzut obrazy przepisów prawa materialnego art. 2 w zw. art. 45 ust. 1 w zw. z art. i 175 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 42. ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 1997 roku poz. 78. 483, z późn. zm., dalej jako „Konstytucja”), poprzez ich niezastosowanie, wbrew dyspozycji art. 8 ust. 2 w zw. z art. 178 ust. 1 Konstytucji i orzeczenie wobec oskarżonego przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości pojazdu marki L. (...) nr rej. (...) w kwocie 42 900 zł (czterdzieści dwa tysiące dziewięćset złotych),

podczas gdy obligatoryjne orzeczenie przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości pojazdu:

a) pozbawia oskarżonego konstytucyjnego prawa do rozpatrzenia jego sprawy oraz wymierzenia kary przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, który w demokratycznym państwie prawnym sprawuje wymiar sprawiedliwości w przedmiocie odpowiedzialności karnej indywidualnie oznaczonej jednostki, uwzględniając stopień winy sprawcy i stopień społecznej szkodliwości czynu, które to zapewniają indywidualizację aktu ukarania oraz adekwatną reakcję prawnokarną wobec sprawcy czynu,

b) stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, albowiem za podobny czyn dwóch sprawców może spotkać się z nieporównywalnymi konsekwencjami prawnymi, tj. skrajną reakcją prawnokarną zależną wyłącznie od kryterium mało istotnego, pozostającego bez związku z samym przestępstwem, a nierzadko przypadkowego, jakim jest wartość pojazdu,

c) stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady proporcjonalnej oraz racjonalnej i celowej kary, albowiem przepadek pojazdu lub równowartości pojazdu oznacza w istocie dodanie do katalogu środków reakcji prawnokarnej kary dodatkowej o charakterze majątkowym, której wymiar nie jest w żaden sposób ograniczony, ani adekwatny, tj. dostosowany do wagi popełnionego przestępstwa oraz do dochodów, sytuacji majątkowej oraz możliwości zarobkowych sprawcy, a w przypadku oskarżonego, gdy pojazd stanowi mienie wspólne małżonków, obligatoryjne orzeczenie przepadku równowartości pojazdu stanowi wprost zagrożenie dla stabilności finansowej rodziny oskarżonego, która nie może ponosić odpowiedzialności (nawet finansowej) za zarzucane oskarżonemu przestępstwo,

- zatem art. 178a § 5 k.k. w zw. z art. 44b § 2 k.k. jest niezgodny z Konstytucją, a Sąd I instancji powinien odmówić zastosowania ww. przepisów ustawy karnej wobec oskarżonego.

w przypadku nieuwzględnienia powyższego:

2. zarzut rażącej niewspółmierności przepadku w zakresie orzeczenia przepadku całości równowartości pojazdu w kwocie 42 900 zł, podczas gdy oskarżony jest jedynie współwłaścicielem pojazdu wraz z żoną i wartość jego udziału wynosi 21 450 zł.

II. W zakresie rozstrzygnięcia co do środka karnego (pkt 2 wyroku):

1. zarzut rażącej niewspółmierności środka karnego w zakresie orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 4 (czterech) lat, podczas gdy orzeczony w wyroku nakazowym wydanym w niniejszej sprawie, środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat, jest wystarczający do spełnienia celów środka karnego w zakresie społecznego oddziaływania, a także celów zapobiegawczych, które będą osiągnięte w stosunku do oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy po zapoznaniu się z aktami postępowania w świetle złożonego środka odwoławczego, uznał podniesione w nim zarzuty za niezasadne i skutkujące jego nieuwzględnieniem.

Zdaniem Sądu, obszerne rozważania skarżącego na temat niekonstytucyjności art. 178a § 5 k.k. w zw. z art. 44b § 2 k.k. są bezpodstawne, albowiem stwierdzanie niezgodności ustaw bądź poszczególnych przepisów prawa z Konstytucją, nie jest rolą Sądu orzekającego, ani tym bardziej obrońcy. Tryb tej kontroli został bardzo wyraźnie i jednoznacznie ukształtowany przez samą Konstytucję. Artykuł 188 Konstytucji zastrzega do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego orzekanie w wymienionych w nim sprawach bez względu na to, czy rozstrzygnięcie ma mieć charakter powszechnie obowiązujący, czy też ma ograniczać się tylko do indywidualnej sprawy. Domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją może być obalone jedynie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a związanie sędziego ustawą obowiązuje dopóty, dopóki ustawie tej przysługuje moc obowiązująca (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. P 4/99, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2020 r. III CZP 95/19). Jak wynika ponadto z dalszej treści przytaczanego powyżej orzeczenia SN, w związku z tym sądy i inne organy stosujące prawo nie mogą odmawiać jego stosowania - co wprost przeczy stanowisku forsowanemu przez skarżącego. Zgodzić się można, że sąd, mając uzasadnione wątpliwości co do zgodności przepisu ustawy z Konstytucją, ma obowiązek na podstawie art. 193 Konstytucji zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, jednakże zauważyć należy, że muszą to być wątpliwości sądu, nie strony, a ponadto muszą być one uzasadnione, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Na marginesie wskazać można, że jeżeli strona postępowania, jako podmiot, którego zdaniem jego konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma możliwość, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji – zgodnie z art. 79 Konstytucji. Ponadto, jeżeli nawet w przyszłości teoretycznie zapadłby taki wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niekonstytucyjność omawianego przepisu, to zawsze oskarżony będzie mógł skorzystać z instytucji wznowienia prawomocnie zakończonego postępowania, bo art. 540 §2 kpk przewiduje taką podstawę zastosowania tej instytucji. Przedmiotowy przepis obowiązuje od niedawna i wprawdzie nie ukazało się wiele orzeczeń sądów stosujących go, to w żadnym nie odstąpiono od jego zastosowania z powołaniem się na jego niekonstytucyjność.

Równie krytycznie należało odnieść się do następnego zarzutu, tj. rażącej niewspółmierności przepadku w zakresie orzeczenia przepadku całości równowartości pojazdu. Art. 44b § 2 k.k. wskazuje wprost, że jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. I w tym przypadku, z uwagi na zasadę domniemania konstytucyjności obowiązujących przepisów, zastosowanie niniejszego uregulowania nie wzbudziło wątpliwości, natomiast jego literalne brzmienie nie pozostawiało możliwości odmiennej interpretacji, toteż wskazywana przez obrońcę sprawa rozwodowa pomiędzy oskarżonym i jego żoną nie mogła mieć wpływu na kształt tego rozstrzygnięcia. W toku postępowania ustalono, że pojazd wchodził w skład wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej, natomiast jego wartość określona na kwotę 42 900 zł nie była kwestionowana. Jedyne podstawy do odstąpienia od przepadku pojazdu lub jego równowartości wskazane są w art.44b §4 i §5 kk i art.178a §5 zd.2 kk, jednakże zarzuty apelacji nie obejmowały tych kwestii a Sąd Okręgowy z urzędu nie dostrzegł okoliczności, które uzasadniałyby ich zastosowanie.

Ostatni z podniesionych zarzutów także nie zasługiwał na uwzględnienie. Podstawą do zmodyfikowania tej treści orzeczenia byłoby jedynie uznanie, że środek ten jest nie tylko surowy, lecz rażąco surowy, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Przyznać należało rację skarżącemu w zakresie, w jakim wskazywał na okoliczność łagodzącą w postaci dotychczasowej niekaralności, jednakże okoliczności tej nie można było także przeceniać. W polu widzenia należało mieć zwłaszcza znaczny stopień nietrzeźwości oskarżonego – 0,84 mg/l i 0,82 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu. Zwrócić uwagę należało również na to, że jak wynika z zeznań funkcjonariusza Policji, jazda oskarżonego wskazywała na możliwość kierowania pod wpływem alkoholu, toteż stan nietrzeźwości miał zauważalny wpływ na technikę jazdy i tym samym oskarżony stwarzał realne niebezpieczeństwo dla pozostałych uczestników ruchu drogowego. Odnosząc się zaś do argumentacji obrony, że uprawnienie do kierowania pojazdem jest potrzebne oskarżonemu do wykonywania czynności zawodowych należało zauważyć, że stanowić to powinno przede wszystkim czynnik powstrzymujący oskarżonego od popełnienia przedmiotowego przestępstwa, a nie być podnoszony dopiero wówczas przy argumentacji złagodzenia orzeczonego środka karnego. W związku z powyższymi okolicznościami nie można było uznać, że w sprawie zachodziły przesłanki, które zasadnie przemawiałyby za orzeczeniem przedmiotowego środka karnego w jego minimalnym wymiarze 3 lat. Zdaniem Sądu Okręgowego, orzeczony czteroletni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych jest adekwatnym środkiem karnym, odpowiadającym stopniowi zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, orzeczonym z uwzględnieniem wszelkich okoliczności sprawy, a także spełni swoje funkcje, zwłaszcza funkcję zapobiegawczą. Nie sposób bowiem uznać za rażąco surowe orzeczenie zakazu tylko w o rok wyższej wysokości niż ustawowe minimum.

Wniosek

Wniosek o zmianę wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 24 września 2024 roku, sygn. akt: II K 194/24 w zaskarżonym zakresie poprzez:

a) uchylenie orzeczenia co do przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości pojazdu w kwocie 42 900 zł (czterdzieści dwa tysiące dziewięćset złotych),

ewentualnie

orzeczenie przepadku na rzecz Skarbu Państwa równowartości pojazdu w kwocie 21 450 zł (dwadzieścia jeden tysięcy czterysta pięćdziesiąt złotych),

b) orzeczenie środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat;

ewentualnie

2. o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w Łukowie z dnia 24 września 2024 roku, sygn. akt: II K 194/24 w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

niezależnie od powyższego

3. wnoszę o rozważenie przez Tut. Sąd zwrócenia się na podstawie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej do Trybunału Konstytucyjnego w niniejszej sprawie z pytaniem prawnym: Czy art. 178a § 5 i art. 44b ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 3 i art. 21 ust. 1 w zw. z art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie w jakim przewidują obligatoryjny przepadek pojazdu mechanicznego lub jego równowartości w przypadku gdy stężenie alkoholu u sprawcy czynu z art. 178a § 1 k.k. albo art. 178a § 4 k.k. przekraczała 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do przekroczenia takiego stężenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzuty apelacyjne obrońcy okazały się niezasadne i skutkowały nieuwzględnieniem przedmiotowych wniosków.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok w zaskarżonej części.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wniesiony środek odwoławczy okazał się bezzasadny. Jednocześnie Sąd Okręgowy nie dopatrzył się uchybień podlegających rozpatrzeniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Z uwagi na nieuwzględnienie apelacji obrońcy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 50 zł kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zgodnie ze stawkami określonymi w art. 11 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych oraz w § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok w części - co do środka karnego i przepadku, tj. w zakresie pkt 2 i 4 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana