Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2022r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący – sędzia Katarzyna Antoniak

Protokolant st.sekr.sąd. Monika Świątek

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2022r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa P.P.U.H (...) Sp. z o.o. w Ł.

przeciwko A. S. i A. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 30 października 2020r. sygn. akt IV P 211/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

- w pkt 1 (pierwszym) w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 69 048,71 (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy czterdzieści osiem złotych siedemdziesiąt jeden groszy) obniża do kwoty 28 905,41 (dwadzieścia osiem tysięcy dziewięćset pięć złotych czterdzieści jeden groszy), a w pozostałej części powództwo oddala,

- w pkt 2 (drugim) w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 7 520 (siedem tysięcy pięćset dwadzieścia) złotych tytułem kosztów procesu obniża do kwoty 1 450,26 (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt złotych dwadzieścia sześć groszy), a w pozostałej części koszty procesu między stronami wzajemnie znosi,

II. w pozostałej części oddala apelację,

III. koszty procesu między stronami za drugą instancję wzajemnie znosi.

Sygn. akt: IV Pa 2/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 30 października 2020r. Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie z powództwa P.P.H.U. (...) Sp. z o.o. w Ł. skierowanego przeciwko A. S. i A. G. zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powodowej spółki kwotę 69 048,71 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 14 sierpnia 2019r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7 520 złotych tytułem kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie było wynikiem następujących ustaleń i rozważań Sądu Rejonowego:

Pełnomocnik P.P.H.U. (...) Sp. z o.o. w Ł. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych A. S. i A. G. kwoty 69 048,71 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik pozwanych wnosiła o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o oddalenie powództwa ponad kwotę 1 769,92 złotych oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwani A. S. i A. G. byli zatrudnieni w P.P.H.U. (...) Sp. z o.o. w Ł. odpowiednio na stanowisku kierownika działu sprzedaży i prokurenta oraz kierowcy. Byli oni materialnie odpowiedzialni za powierzone im mienie. W okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2014r. pozwani pobierali gotówkę przywiezioną pracodawcy od kontrahentów, a w sporządzonych rozliczeniach tras podawali nieprawdziwe dane o jej stanie. Proceder odbywał się w ten sposób, że pozwany A. G. przywiezione z poszczególnych tras pieniądze, stanowiące płatności od klientów, przekazywał kasjerce w kwotach pomniejszonych przez niego o uzgodnione z pozwaną A. S. kwoty. Następnie pozwana jako kierownik działu sprzedaży rozliczała wpływ pieniędzy w wewnętrznej dokumentacji pracodawcy potwierdzając stan zgodny z kwotami wpłacanymi przez pozwanego a niezgodny z rzeczywistymi. Kwotę powstałego niedoboru każdorazowo oboje przywłaszczali.

W piśmie z 24 marca 2014r. powodowa Spółka zawiadomiła Prokuraturę Rejonową w Węgrowie o możliwości popełnienia przestępstwa z art.284§2 kk przez pozwanych wskazując jako kwotę przywłaszczonego powierzonego mienia 167 214,79 złotych. Prokuratura Rejonowa w Węgrowie aktem oskarżenia z 31 grudnia 2014r. oskarżyła pozwanych o popełnienie przestępstwa z art.284§2 kk w zw. z art.12 kk wskazując jako kwotę przywłaszczonego powierzonego mienia kwotę 167 214,79 złotych. W toku postępowania karnego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Węgrowie II Wydział Karny w sprawie II K 741/14 dopuszczono dowód z opinii biegłej z zakresu rachunkowości, która ustaliła kwotę przywłaszczonego mienia na 166 173,01 złotych. Wyrokiem z 30 czerwca 2017r. wydanym w sprawie II K 741/14 Sąd Rejonowy w Węgrowie II Wydział Karny uznał A. S. i A. G. za winnych tego, że w okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2014r. w Ł. w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru będąc zatrudnieni w P.P.H.U. (...) Sp. z o.o. w Ł. działając wspólnie i w porozumieniu dokonali przywłaszczenia powierzonego im mienia o łącznej wartości 166 173,01 złotych na szkodę tej firmy w ten sposób, że A. G. jako kierowca przywiezione z poszczególnych tras pieniądze stanowiące płatności od klientów przekazywał kasjerce firmy w kwotach pomniejszonych przez niego o uzgodnione z A. S. kwoty, a następnie A. S. jako kierownik działu sprzedaży rozliczała wpływ pieniędzy w wewnętrznej dokumentacji firmy potwierdzając stan zgodny z kwotami wpłacanymi przez A. G., a niezgodny z rzeczywistym, wynikającym z poszczególnych wyliczeń, zaś kwotę powstałego w ten sposób niedoboru każdorazowo przywłaszczali oboje ,tj. popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycję art.284§2 kk w zw. z art.12 kk w zw. z art.4§1 kk i za ten czyn wymierzył im karę po 10 miesięcy pozbawienia wolności, którą warunkowo zawiesił tytułem próby na okres po 3 lata w stosunku do każdego z nich. Nadto na podstawie art.46§1 kk w zw. z art.4§1 kk orzekł wobec A. S. i A. G. obowiązek naprawienia w całości wyrządzonej przestępstwem szkody poprzez zapłatę solidarnie na rzecz pokrzywdzonego P.P.H.U. (...) Sp. z o.o. w Ł. kwoty 166 173,01 złotych. Orzeczenie to stało się prawomocne z dniem 14 grudnia 2018r.

Sąd Rejonowy ustalił dalej, że pozwani A. S. i A. G. dokonali zapłaty na rzecz powodowej Spółki następujących kwot: 22 lutego 2019r. – 83 087 złotych, 25 lutego 2019r. – 60 000 złotych, 6 marca 2019r. – 19 000 złotych oraz 7 czerwca 2019r. – 4607,40 złotych.

W przedstawionym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że powództwo okazało się w całości uzasadnione. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art.122 kp jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, to obowiązany jest do jej naprawienia w pełnej wysokości. W myśl zaś art.100§2 pkt 4 kp jednym z obowiązków pracownika jest dbanie o dobro zakładu pracy i chronienie jego mienia. Z kolei zgodnie z art.11 zdanie pierwsze kpc ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Wskazując na powyższe uregulowanie Sąd Rejonowy wskazał, że na podstawie art.11 kpc był związany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Węgrowie z 30 czerwca 2017r. co do umyślnego naruszenia obowiązków przez pozwanych pracowników oraz wysokości przywłaszczonego przez nich powierzonego im mienia o łącznej wartości 166 173,01 złotych. Sąd podkreślił, że powyższy przepis nie ogranicza sądu pracy w ustaleniu dalej idących podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej niż wynikające z wyroku karnego. Zdaniem Sądu Najwyższego „Wyrok skazujący z reguły nie wiąże sądu cywilnego w zakresie wysokości wskazanej przez sąd karny szkody, ale wyjątek od tej zasady stanowią wypadki dotyczące prawomocnego skazania w postępowaniu karnym za zabór mienia w celu przywłaszczenia lub za przywłaszczenie konkretnej rzeczy. Wówczas określona w wyroku karnym wartość rzeczy będącej przedmiotem zagarnięcia lub przywłaszczenia staje się elementem istoty przypisanego sprawcy przestępstwa i jako taka wiąże sąd cywilny. Prawomocne skazanie za sprzeniewierzenie powierzonych pieniędzy wiąże co do wysokości przywłaszczonej kwoty, ale nie zwalnia sądu cywilnego (pracy) z ustalenia (oceny), w jakiej wysokości szkoda została wyrządzona przestępstwem (za którą sprawca ponosi odpowiedzialność cywilną). W podstawie faktycznej rozstrzygnięcia sąd powinien uwzględnić wszelkie okoliczności mające wpływ na zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, w tym te, które miały miejsce po uprawomocnieniu się wyroku sądu karnego.” (tak SN w wyroku z 18 sierpnia 2009r. w sprawie I PK 60/09, opublikowany: OSNP 2011/7-8/101).

Sąd Rejonowy przypomniał, że przestępstwo sprzeniewierzenia z art.284§2 kk nie polega na nabyciu własności rzeczy (pieniędzy) przez przywłaszczającego, do którego nie może dojść z uwagi na okoliczności przejęcia rzeczy, lecz na postępowaniu przez przywłaszczającego z rzeczą „jak właściciel”, a więc tak, jakby przysługiwało mu odpowiednie prawo do rzeczy. Sąd podkreślił, że w toku postępowania karnego wykazano, iż pozwani wyrządzili szkodę powodowej Spółce poprzez dysponowanie powierzonymi pieniędzmi jak ich właściciele. Przywłaszczoną w okresie od 1 stycznia 2013r. do 31 stycznia 2014r. kwotę 166 173,01 złotych zwrócili w ratach: w dniu 22 lutego 2019r. w wysokości 83 087 złotych, w dniu 25 lutego 2019r. w wysokości 60 000 złotych, w dniu 6 marca 2019r. w wysokości 19 000 złotych oraz w dniu 7 czerwca 2019r. w wysokości 4607,40 złotych (521,39 złotych ponad kwotę orzeczoną przez sąd karny jako obowiązek naprawienia szkody). Sąd Rejonowy zauważył, że w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa, jak i w akcie oskarżenia wskazano kwotę wyższą (167 214,79 złotych) niż przypisana pozwanym. Popełnione przez nich przestępstwo zostało dokonane w wykonaniu z góry powziętego zamiaru. Pozwany zatrudniony u powódki jako kierowca dysponował pieniędzmi przywiezionymi z poszczególnych tras z tytułu płatności klientów pracodawcy. Z kolei pozwana była zatrudniona u powódki jako kierownik działu sprzedaży i rozliczała w wewnętrznej dokumentacji pracodawcy wpływ kwot przywiezionych przez pozwanego. Zatem oboje pozwani zajmowali stanowiska pracy związane z obrotem gotówki należącej do pracodawcy. Nie mogli zatem nie wiedzieć, jakie dokładnie kwoty powierzonego im mienia przywłaszczyli wspólnie i w porozumieniu. Sąd pierwszej instancji zauważył, że obowiązek naprawienia szkody w pełnej wysokości oznacza ponoszenie przez pracownika odpowiedzialności za straty, które pracodawca poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art.361§2 kc w zw. z art.300 kp). Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone z winy umyślnej nie jest w pełni uregulowana w kodeksie pracy. Brak tego unormowania nakazuje sięganie do reguł prawa cywilnego na zasadzie art.300 kp. Zasadniczo będzie chodzić o sposób ustalenia odszkodowania, jego rozmiar, a także solidarną odpowiedzialność sprawców. Odpowiedzialność pracownika za szkody wyrządzone z winy umyślnej dotyczy także odsetek, przy czym w razie kradzieży pieniędzy pracodawca może żądać odsetek od daty wyrządzenia szkody (tak w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 22 września 1970r. w sprawie III PZP 18/70, opublikowany: OSNCP 1971/1/5). Sąd wskazał, że w uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „Dłużnik zagarniający pieniądze wie, że należą one do kogo innego i że nie powinny być w jego posiadaniu. Z istoty więc zagarnięcia pieniędzy wynika, że sprawca zagarnięcia jest w zwłoce już od dnia popełnienia przestępstwa i że nie zachodzi potrzeba wezwania go do ich zwrotu, aby uczynić mu skuteczny zarzut, że opóźnia się ze spełnieniem świadczenia. Odmienna koncepcja prowadziłaby do tego, że wierzyciel mógłby żądać odsetek dopiero od dnia wezwania dłużnika do zapłaty. Musiałby przeto wiedzieć, kto i jaką kwotę zagarnął na jego szkodę. Termin płatności odsetek odsuwałby się w zależności od tego, jak długo dłużnikowi udawałoby się ukryć fakt zagarnięcia pieniędzy”. Sąd Rejonowy wskazał, że powyższy pogląd znalazł potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych, m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 października 2018r. w sprawie I AGa 139/18, opublikowany: LEX nr 2627845, w którym Sąd Apelacyjny wskazał, że „W uchwale Sąd Najwyższy możliwość domagania się odsetek od daty wyrządzenia szkody odniósł jedynie do sytuacji zagarnięcia przez dłużnika pieniędzy, wskazując że w takim przypadku termin spełnienia świadczenia, a więc zwrotu zagarniętej kwoty, wynika z natury (właściwości) zobowiązania. Dłużnik zagarniający pieniądze wie bowiem, że należą one do kogo innego i że nie powinny być w jego posiadaniu. Znana też jest kwota przywłaszczonych pieniędzy, gdyż szkoda sprowadza się do konkretnej kwoty”. Reasumując powyższe rozważania Sąd Rejonowy wskazał, że w całości podziela przedstawioną argumentację, z której wynika, iż powodowa Spółka mogła żądać od pozwanych odsetek od 1 lutego 2014r. ,tj. od dnia następnego po dniu czasookresu czynu ciągłego przypisanego pozwanym do dnia zapłaty wyrządzonej szkody w poszczególnych ratach.

W odniesieniu do terminu przedawnienia odsetek Sąd pierwszej instancji podniósł, że szkoda wynikła z przestępstwa ma swoje odrębne przedawnienie, które wchodzi na grunt przepisów prawa cywilnego (art.291§3 kp). Ustalenie, że szkoda „wynikła” ze zbrodni lub z występku uzasadnia przedawnienie dłuższe niż w przypadku zwykłego czynu niedozwolonego z winy umyślnej - art.442§2 kc, art. 442 ¹§2 kc (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 22 maja 2014r., w sprawie III PK 113/13, opublikowany: LEX nr 1483409). Sąd zauważył, że zgodnie z art.442 ¹§2 kc jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Licząc powyższy 20 letni okres przedawnienia od daty ustania czynu ciągłego przypisanego pozwanym ,tj. 31 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy stwierdził, że żądanie powoda nie uległo jeszcze przedawnieniu.

Dalej Sąd pierwszej instancji podniósł, że zgodnie z art.46§1 i 3 kk w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się. Orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie §1 albo nawiązki na podstawie §2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego. W odniesieniu do przestępstw popełnionych przed 1 lipca 2015r. zobowiązanie z art.46§1 kk było środkiem karnym. Brak więc było podstaw, aby w trybie tego przepisu nałożyć na skazanego obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę (tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 6 października 2016r., w sprawie II AKa 232/16, opublikowany: LEX nr 2139391).

Co do wysokości dochodzonej kwoty Sąd Rejonowy wskazał, że kwestia ta nie była sporna między stronami. Sąd pierwszej instancji podzielił również pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z 20 stycznia 2011r. (w sprawie I PK 135/10, opublikowany: LEX nr 794776) mówiący o tym, że: „Nie może powoływać się na naruszenie zasad współżycia społecznego osoba, która sama zasady te (lub przepisy prawa) narusza. Takiej osobie nie przysługuje ochrona z art. 8 kp”. W świetle powyższego przypisanie pozwanym przestępstwa przywłaszczenia powierzonego im przez pracodawcę mienia wyklucza możliwość powoływania się przez nich na sprzeczność żądania powoda z art.8 kp. Zasądzone od pozwanych na rzecz powodowej Spółki odsetki od przywłaszczonej kwoty nie stanowią dodatkowej kary, lecz są częścią obowiązku naprawienia przez pracowników szkody wyrządzonej poprzez brak dbałości o mienie pracodawcy. Sąd Rejonowy wskazał, że jeżeli szkodę, w sposób określony w art.122 kp, spowodowało kilku pracowników, to ich odpowiedzialność jest solidarna.

W odniesieniu do kosztów procesu Sąd Rejonowy wskazał, że z uwagi na przegranie przez pozwanych procesu w całości, zgodnie z art.98§1 i 3 kp w zw. z §9 ust.1 pkt 2 w zw. z §2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, solidarnie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu powódce wynagrodzenia jego pełnomocnika w wysokości 4 050 złotych, opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych oraz opłaty sądowej od pozwu w wysokości 3 453 złotych.

Apelację od powyższego wyroku złożyli pozwani A. S. i A. G. zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego ,tj. art.442 ¹§2 kc poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, iż termin przedawnienia roszczenia powoda wynosi 20 lat, podczas gdy dochodzone roszczenie jest świadczeniem okresowym w związku z czym w/w termin przedawnienia wynikający z art.442 ¹§2 kc nie ma zastosowania w niniejszej sprawie,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego ,tj. art.118 kc regulujący termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy skapitalizowane przez powoda odsetki dochodzone pozwem stanowią świadczenie okresowe, do którego zastosowanie znajduje 3-letni termin przedawnienia,

3.  naruszenie prawa materialnego ,tj. art.8 kc poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy dochodzone przez powoda roszczenie pieniężne jest wyłącznie przejawem nadużycia prawa podmiotowego i nie zasługuje na ochronę prawną,

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego ,tj. art.327 ¹§1 pkt 2 kpc poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku ,tj. przyczyn odmowy uwzględnienia zarzutu przedawnienia w stosunku do roszczeń powoda w kontekście art.118 kc, co nie tylko utrudnia, ale wręcz uniemożliwia merytoryczną kontrole orzeczenia.

Wskazując na powyższe pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodowej Spółki na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed Sądem pierwszej i drugiej instancji, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Powodowa Spółka reprezentowana przez pełnomocnika wniosła o oddalenie apelacji oraz zasadzenie od pozwanych na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych A. S. i A. G. okazała się uzasadniona w zakresie, w jakim zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi błędne przyjęcie, że roszczenie powoda podlega dwudziestoletniemu okresowi przedawnienia i skutkowała zmianą wyroku poprzez obniżenie zasądzonej od pozwanych kwoty 69 048,71 złotych do kwoty 28 905,41 złotych.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał, że do roszczenia powódki o zasądzenie odsetek zastosowanie znajduje dwudziestoletni termin przedawnienia przewidziany w art.442 ¹§2 kc, zgodnie z którym jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. W ocenie Sądu Okręgowego rację mają pozwani, którzy w apelacji zarzucili Sądowi pierwszej instancji naruszenie przepisów prawa materialnego ,tj. art.442 ¹§2 kc poprzez jego błędne zastosowanie oraz art.118 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy to ten ostatni przepis reguluje termin przedawnienia roszczenia o odsetki. Nie ulega wątpliwości, że ustalenie terminu przedawnienia dochodzonego roszczenia ma kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a pozwani niemal od początku procesu – po raz pierwszy w piśmie procesowym z 14 listopada 2019r. (na k.60-63 akt sprawy) – podnosili zarzut przedawnienia roszczenia powódki wskazując na regulację art.118 kc. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu swojego wyroku stwierdził - powołując się na regulację art.442 ¹§2 kc - że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu. Nie przedstawił jednak argumentacji przemawiającej za takim stanowiskiem i nie ustosunkował się do zarzutu pozwanych, że w sprawie zastosowanie znajduje trzyletni termin przedawnienia przewidziany dla roszczeń okresowych.

Dla ustalenia terminu przedawnienia kluczowe znaczenie ma rodzaj dochodzonego roszczenia. Z pozwu wniesionego przez powódkę wynika, że przedmiotem żądania powódki są skapitalizowane odsetki ustawowe za opóźnienie za okres zamknięty, którego datę początkową stanowi dzień 1 lutego 2014r. (dzień następny po dniu, w którym ustał czyn ciągły pozwanych polegający na przywłaszczeniu powierzonego im mienia), a datę końcową dzień, w którym pozwani dokonali ostatniej wpłaty na rzecz powódki tytułem naprawienia szkody (szczegółowy sposób obliczenia dochodzonej kwoty na stronie 3 i 4 pozwu - k.4-4v akt sprawy). W piśmie procesowym z 13 lutego 2020r. pełnomocnik powódki w wykonaniu zobowiązania Sądu pierwszej instancji do podania podstawy prawnej roszczenia wskazał, że powódka dochodzi swojego roszczenia na podstawie art.481§1 kc w związku z art.300 kp i art.122 kp (pismo procesowe pełnomocnika powódki z 13 lutego 2002r. k.114 akt sprawy). Treść pozwu i przywołany przepis art.481§1 kc nie pozostawia wątpliwości, że przedmiotem żądania pozwu są odsetki. Zgodnie z art.481§1 kc jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wobec ustalenia, że przedmiotem żądania pozwu jest roszczenie o odsetki nie może być wątpliwości, że roszczenie to podlega trzyletniemu przedawnieniu. Należy zauważyć, że w przeszłości toczył się w orzecznictwie spór co do tego, czy roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się z upływem trzyletniego terminu przewidzianego w art.118 kc dla roszczeń o świadczenia okresowe, czy też z upływem terminów właściwych dla roszczeń o świadczenia, które nie mają charakteru okresowego. Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 26 stycznia 2005r. w sprawie III CZP 42/04 (opublikowany: OSNC 2005, nr 9, poz.149), w której wskazał, że Ustanowiony w art.118 kc termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art.554 kc. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego. Powyższa uchwała literalnie dotyczy sytuacji, w której roszczenie główne wynika z umowy sprzedaży, ale nie może być wątpliwości, iż powyższy pogląd Sądu Najwyższego jest aktualny w każdej sytuacji dochodzenia roszczenia o odsetki. Za okresowym charakterem roszczenia o odsetki przemawia również to, że z każdym dniem opóźnienia powstaje wobec dłużnika odrębne roszczenie o odsetki, które od tego dnia jest wymagalne i od tego dnia zaczyna się przedawniać. Na gruncie niniejszej sprawy warte przytoczenia jest również inne orzeczenie Sądu Najwyższego ,tj. wyrok tego Sądu z 14 marca 2017r. w sprawie II CSK 428/16 (opublikowany: Lex nr 2278304), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że Szczególny w stosunku do ustanowionego w art.118 kc termin przedawnienia roszczeń o świadczenie okresowe może wynikać tylko z takiego przepisu, którego treść – jak np. art.125§1 kc lub art.70§2 w związku z art.48 pkt 2 ustawy z 1936r. – Prawo wekslowe – wskazuje na to, że przewidziany w nim termin dotyczy takich właśnie roszczeń, w przeciwnym bowiem wypadku niejasny stałby się sens dokonanego w art.118 kc wyodrębnienia roszczeń o świadczenia okresowe i ustanowienia dla nich oddzielnego ogólnego terminu przedawnienia. Art.554 kc nie zawiera takiego wskazania, dlatego nie może być uznany za przepis szczególny w stosunku do art.118 kc. Takiego wskazania nie zawiera także art.442 ¹§2 kc. Brak jest zatem podstaw do uznania, że art.442 ¹§2 kc jest przepisem szczególnym w rozumieniu art.118 kc i miałby ustanowić inny termin (tj. 20-letni), niż trzyletni termin przedawnienia dla roszczenia o zapłatę odsetek. W tym miejscu zacytować należy w całości przepis art.118 kc. I tak, przepis ten stanowi, że Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W świetle powyższych rozważań nie może być wątpliwości, że przepis art.442 ¹§2 kc nie jest przepisem szczególnym, jeżeli chodzi o termin przedawnienia roszczenia o odsetki. Przepis ten nie zawiera bowiem odrębnego uregulowania kwestii odsetek. Oznacza to, że Sąd Rejonowy niezasadnie przyjął, że roszczenie powódki o odsetki podlega regulacji art.442 ¹§2 kc , a tym samym znajduje do niego zastosowanie dwudziestoletni termin przedawnienia.

Zarzut pozwanych zastosowania przez Sąd pierwszej instancji nieprawidłowego terminu przedawnienia roszczenia okazał się słuszny, ale nietrafne jest stanowisko pozwanych, iż roszczenie powódki o odsetki uległo w całości przedawnieniu. W swojej argumentacji pozwani wskazali, że powódka dochodziła roszczenia od 1 lutego 2014r., a to oznacza, że w momencie złożenia pozwu (sierpień 2019r.) roszczenie o odsetki - podlegające trzyletniemu okresowi przedawnienia – było już przedawnione i w związku z tym powództwo powinno być oddalone. W swojej argumentacji pozwani nie uwzględnili jednak, że w przypadku odsetek z każdym dniem opóźnienia powstaje wobec dłużnika odrębne roszczenie, które od tego dnia jest wymagalne i od tego dnia zaczyna się przedawniać. Dlatego roszczenie powódki o odsetki uległo przedawnieniu, ale nie za cały dochodzony okres. Z uwagi na wskazany charakter odsetek, nieprzedawnione okazało się roszczenie powódki o odsetki za okres trzech lat przed wniesieniem pozwu. Pozew został przez powódkę wniesiony w dniu 14 sierpnia 2019r. (data nadania pozwu w placówce pocztowej - k.24 akt sprawy), co oznacza, że roszczenie powódki o odsetki okazało się nieprzedawnione za okres od 14 sierpnia 2016r. do 14 sierpnia 2019r. Nie może być również wątpliwości, że roszczenie powódki o odsetki jest uzasadnione. Pozwani przywłaszczając mienie powódki w kwocie 166 173,01 złotych, a zatem mienie należące do innej osoby, obowiązani byli do zwrotu tego mienia powódce i z każdym kolejnym dniem - aż do momentu zwrotu przywłaszczonych środków - popadali w opóźnienie. Z tego tytułu po stronie powódki powstało skuteczne roszczenie o odsetki, oczywiście z uwzględnieniem instytucji przedawnienia, w myśl której dłużnik po upływie określonego ustawą terminu, może powołać się przedawnienie roszczenia. W tym miejscu podkreślić należy, że uzasadnione jest twierdzenie powódki, że powódka może naliczać odsetki od daty wyrządzenia szkody przez pozwanych, czyli od 1 lutego 2014r., a nie daty prawomocnego skazania pozwanych za przestępstwo przywłaszczenia mienia. Jednakże prawo powódki do naliczenia odsetek od daty wyrządzenia szkody to jedna kwestia, a prawo pozwanych do zgłoszenia zarzutu przedawnienia to druga kwestia. Prawo zgłoszenia zarzutu przedawnienia jest prawem dłużników, tak jak prawem wierzyciela jest zgłoszenie roszczenia o odsetki, przy czym to wierzyciel decyduje, w którym momencie występuje z takim roszczeniem. Zauważyć przy tym należy, że data zgłoszenia do sądu roszczenia o odsetki ma wpływ na to, czy zarzut przedawnienia roszczenia jest skuteczny i w jakim zakresie (instytucja przerwania biegu przedawnienia – art.123§1 pkt 1 kc).

Reasumując wskazać należy, że roszczenie powódki o odsetki zasługiwało na uwzględnienie za okres od 14 sierpnia 2016r. do 14 sierpnia 2019r. Okoliczność ta wymagała zweryfikowania wyliczeń powódki co wysokości należności z tytułu odsetek. Przyjmując sposób obliczenia wysokości odsetek przyjęty przez powódkę w pozwie należna powódce kwota wynosi 28 905,41 złotych. Na kwotę tę składają się:

- odsetki od kwoty 166 173,01 złotych od 14 sierpnia 2016r. do 22 lutego 2019r. w wysokości 29 319,29 złotych,

- odsetki od kwoty 83 086,01 złotych od 23 lutego 2019r. do 25 lutego 2019r. w wysokości 47,80 złotych,

- odsetki od kwoty 23 086,01 złotych od 26 lutego 2019r. do 6 marca 2019r. w wysokości 35,42 złotych,

- odsetki od kwoty 4 086,01 złotych od 7 marca 2019r. do 7 czerwca 2019r. w wysokości 72,09 złotych.

Suma w/w kwot stanowi 29 474,60 złotych, a po pomniejszeniu o kwotę 521,39 złotych nadpłaconą przez pozwanych, stanowi 28 953,21 złotych. W tym miejscu wyjaśnić należy, że Sąd zliczając w/w kwoty omyłko nie uwzględnił kwoty 47,80 złotych stąd zasądzona należność 28 905,41 złotych jest mniejsza o w/w kwotę.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 kpc zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt 1 w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 69 048,71 złotych obniżył do kwoty 28 905,41 złotych. Obniżenie zasądzonej kwoty skutkowało zmianą wyniku procesu, co ma wpływ na kwestie zwrotu kosztów procesu. Wobec tego, że roszczenie powódki zostało uwzględnione w kwocie 28 905,41 złotych, co stanowi w przybliżeniu 42% dochodzonego roszczenia, Sąd Okręgowy stwierdził, że zachodzą podstawy do zmiany zaskarżonego wyroku również w zakresie pkt 2 dotyczącego zwrotu kosztów procesu. I tak, w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji tak powódka, jak i pozwani byli reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników, stąd obie strony poniosły tożsame koszty zastępstwa procesowego. Po stronie powódki powstał natomiast dodatkowy koszt w postaci opłaty od pozwu w wysokości 3 453 złotych. Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy stwierdził, że zachodzi podstawa do obciążenia pozwanych obowiązkiem zwrotu powódce kwoty 1 450,26 złotych stanowiącej równowartość 42% opłaty od pozwu (w takim procencie pozwani przegrali proces). Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w pkt 2 w ten sposób, że zasądzoną w nim kwotę 7 520 złotych tytułem kosztów procesu obniżył do kwoty 1 450,26 złotych, a w pozostałej części (w zakresie kosztów zastępstwa procesowego) na podstawie art.100 zd.1 kpc koszty te między stronami wzajemne zniósł.

W pozostałej części apelacja pozwanych okazała się nieuzasadniona i na podstawie art.385 kpc podlegała oddaleniu. Jak już wskazano, zarzut apelacyjny przyjęcia przez Sąd Rejonowy błędnego okresu przedawnienia roszczenia powodowej Spółki okazał się uzasadniony, ale błędne jest stanowisko pozwanych, iż roszczenie dochodzone pozwem uległo przedawnieniu w całości (vide: powyższe rozważania). Ponadto całkowicie niezasadny okazał się zarzut pozwanych naruszenia przez Sąd Rejonowy art.8 kc poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji – gdy w ocenie pozwanych - roszczenie dochodzone przez powódkę jest przejawem nadużycia prawa podmiotowego i nie zasługuje na ochronę prawną. W tym zakresie Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację Sądu Rejonowego, który wskazał, że na naruszenie zasad współżycia społecznego nie może powoływać się skutecznie osoba, która sama zasady te narusza. Nie ulega wątpliwości, że pozwani, co do których zostało wykazane, że dopuścili się umyślnego przestępstwa na szkodę swojego pracodawcy nie mogą podnosić zarzutu, iż dochodzenie przez powodową Spółkę roszczenia o odsetki stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art.385 kpc oddalił apelację w pozostałej części – pkt II wyroku Sądu Okręgowego.

W odniesieniu do kosztów procesu za drugą instancję Sąd Okręgowy stwierdził, że wobec tego, iż apelacja pozwanych okazała się zasadna w 42%, a obie strony poniosły wyłącznie koszty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, zaszła podstawa do zastosowania regulacji art.100 zd.1 kpc i wzajemnego zniesienia między stronami kosztów procesu za drugą instancję.