Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 marca 2020 r. w S.

odwołania E. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 27 maja 2019 r. Nr (...)

i z dnia 15 maja 2019 r. Nr (...)

w sprawie E. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o wysokość emerytury

1.zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 27 maja 2019r. i przywraca E. C. termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania,

2.zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 15 maja 2019r. i poprzedzającą ją decyzję z dnia 2 lutego 2018 r. w ten sposób, że ustala wysokość emerytury
E. C. na dzień 1 stycznia 2018 r. na kwotę 2.652,93 (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt dwa i 93/100) zł brutto miesięcznie z możliwością wypłaty po dokonaniu waloryzacji od dnia 1 maja 2019 r.

Sygn. akt IV U 594/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 maja 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na podstawie art.149§3 oraz art.145a§2 kpa w zw. z art.83b ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych odmówił E. C. wznowienia postępowania w sprawie decyzji z 2 lutego 2018r. o przyznaniu emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgodnie z art.145a§2 kpa skargę o wznowienie postępowania z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja, należało wnieść w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału, tj. do dnia 21 kwietni 2019r. Z uwagi na to, że dzień 21 kwietnia 2019r. i 22 kwietnia 2019r. były dniami ustawowo wolnymi od pracy termin na zgłoszenie skargi o wznowienie postępowania upłynął w następnym dniu roboczym, tj. 23 kwietnia 2019r. Ubezpieczona natomiast skargę o wznowienie postępowania wniosła w dniu 10 maja 2019r. (decyzja k.10 akt emerytalnych za wnioskiem z 4 stycznia 2018 r.).

Następnie E. C. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Po rozpoznaniu tego wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 27 maja 2019r. na podstawie art. 59§1 kpa w zw. z art.83b ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych odmówił wyżej wymienionej przywrócenia terminu. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie uprawdopodobniła, że uchybienie terminu nastąpiło bez jej winy, a ponadto, że nie zachowała 7-dniowego terminu do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, stosownie do treści art. 58§2 kpa (wniosek k. 11, decyzja k.12 akt emerytalnych za wnioskiem z 4 stycznia 2018 r.).

Odwołania od ww. decyzji złożyła ubezpieczona wnosząc o ponowne przeliczenie emerytury. Wskazała, że decyzja organu rentowego o odmowie wznowienia postępowania jest dla niej krzywdząca. Jednocześnie powołała się na swój stan zdrowia wskazując, że uchybiła terminowi do wniesienia skargi o wznowienie postępowania bez swojej winy (odwołanie k.1 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie od decyzji z 27 maja 2019r. organ rentowy wniósł jego oddalenie powołując się na argumentację tożsamą z tą zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2-3 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

E. C. urodziła się w dniu (...) W dniu 2 lipca 2008r. ubezpieczona wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z wnioskiem o emeryturę. Decyzją z 15 lipca 2008r. organ rentowy na podstawie art.46 ustawy emerytalnej przyznał ubezpieczonej emeryturę od 7 lipca 2008r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (wniosek o emeryturę i decyzja k.1 i 33-34 akt emerytalnych za wnioskiem z 2 lipca 2008r.).

W dniu 4 stycznia 2018r. ubezpieczona wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym. Decyzją z 2 lutego 2018r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej emeryturę od (...)., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku. Wysokość emerytury ubezpieczonej obliczona została wg zasad określonych w art. 26 ustawy emerytalnej, w tym zgodnie z ówczesną regulacją art.25 ust.1b tej ustawy podstawę obliczenia emerytury pomniejszono o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych przez ubezpieczoną tytułem emerytury przyznanej jej uprzednio na podstawie art.46 ustawy emerytalnej. Wysokość świadczenia na dzień 1 stycznia 2018r. ustalona została na kwotę 1628,49 zł brutto miesięcznie (decyzja k. 7 akt emerytalnych za wnioskiem z 4 stycznia 2018r.).

W dniu 10 maja 2019r. wpłynął do organu rentowego wniosek ubezpieczonej o wznowienie postępowania i uchylenie decyzji o przyznaniu emerytury w powszechnym wieku emerytalnym i ponowne ustalenie jej wysokości z pominięciem zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. (wniosek ubezpieczonej k.9 akt emerytalnych za wnioskiem z 4 stycznia 2018r.).

Po rozpoznaniu powyższego wniosku organ rentowy wydał decyzję z 15 maja 2019r., w której odmówił ubezpieczonej wznowienia postępowania w sprawie. Wobec powyższego, E. C. wystąpiła do organu rentowego z wnioskiem o przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Decyzją z 27 maja 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił wyżej wymienionej przywrócenia terminu (decyzja k.10, wniosek k. 11, decyzja k. 12 akt emerytalnych za wnioskiem z 4 stycznia 2018r.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania E. C. okazały się uzasadnione i skutkowały zmianą decyzji z 27 maja 2019r. i przywróceniem terminu do złożenia skargi o wznowienie postępowania oraz zmianą decyzji 15 maja 2019r. i poprzedzającej ją decyzji z 2 lutego 2018r. o przyznaniu emerytury w części dotyczącej wysokości emerytury poprzez ustalenie, że wysokość emerytury ubezpieczonej na dzień nabycia prawa do świadczenia, tj. na dzień 1 stycznia 2018r. wynosi 2652,93 złotych brutto miesięcznie.

Przypomnieć należy, że w chwili nabycia przez ubezpieczoną prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym obowiązywał przepis art.25 ust.1b ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nakazujący pomniejszenie - w przypadku osób, które uprzednio pobierały emeryturę przyznaną na podstawie art.46 tejże ustawy - podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Organ rentowy zastosował wówczas powyższy przepis, co skutkowało ustaleniem wysokości emerytury ubezpieczonej w niższej kwocie. W dniu 6 marca 2019r. zapadł wyrok Trybunał Konstytucyjnego, w którym Trybunał stwierdził, że art.25 ust.1b ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r. w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...)r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art.46 tej ustawy, jest niezgodny z art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wynika z przedstawionych wyżej ustaleń, decyzją z 15 maja 2019r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej wznowienia postępowania w sprawie decyzji z 2 lutego 2018r. o przyznaniu emerytury w powszechnym wieku emerytalnym wskazując, że ubezpieczona uchybiła terminowi na zgłoszenie skargi o wznowienie postępowania. Następnie decyzją z 27 maja 2019r. odmówił jej przywrócenia terminu do złożenia tej skargi. W ocenie Sądu decyzje organu rentowego są nieprawidłowe. Organ rentowy odmawiając ubezpieczonej wznowienia postępowania i ponownego ustalenia wysokości emerytury w powszechnym wieku emerytalnym powołał się na regulację art.145a§2 kpa, zgodnie z którą skargę o wznowienie postępowania z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja, należy wnieść w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału. W okolicznościach sprawy niesporne jest, że ubezpieczona uchybiła terminowi na zgłoszenie skargi o wznowienie postępowania w sprawie, gdyż termin do wniesienia skargi (liczony od 21 marca 2019r., tj. od daty publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz zważywszy na to, że dzień 21 kwietnia 2019r. i 22 kwietnia 2019r. były dniami ustawowo wolnymi od pracy) upłynął z dniem 23 kwietnia 2019r. Podniesione przez organ rentowy względy formalne nie podważają jednak prawa ubezpieczonej do żądania ponownego ustalenia wysokości emerytury w powszechnym wieku emerytalnym. Ubezpieczona zarówno w odwołaniu, jak i przed Sądem wskazywała, że uchybiła powyższemu terminowi z przyczyn przez siebie niezawinionych, z powodów problemów zdrowotnych oraz braku wiedzy o wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny przedmiotowego wyroku. Do przywrócenia terminu wymagane jest natomiast uprawdopodobnienie, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego a nie udowodnienie tych okoliczności. Sąd ubezpieczeń społecznych ma prawo przyjąć, na podstawie okoliczności towarzyszących złożeniu skargi, jakie przepisy należy zastosować w sprawie. Od chwili wpływu odwołania osoby ubezpieczonej od decyzji organu rentowego do Sądu ubezpieczeń społecznych sprawa ma charakter sprawy cywilnej, dlatego Sąd wniosek ubezpieczonej o wznowienie postępowania i ponowne ustalenie wysokości emerytury w powszechnym wieku emerytalnym ocenił na podstawie art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten należy uznać za szczególny w odniesieniu do uregulowań kodeksu postępowania administracyjnego w przedmiocie wznowienia postępowania, który reguluje kwestie wznowienia postępowania w sprawach świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Organ rentowy przepisu tego nie zastosował, natomiast Sąd zobowiązany jest do stosowania przepisów prawa materialnego. Dlatego, zdaniem Sądu, wniosek ubezpieczonej o wznowienie postępowania i ponowne ustalenie wysokości emerytury w powszechnym wieku emerytalnym winien być oceniony na podstawie przywołanego przepisu. I tak, zgodnie z art.114 ust. 1 pkt 1 przywołanej powyżej ustawy, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. W ocenie Sądu, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. stwierdzający niezgodność z Konstytucją RP uregulowania ustawy emerytalnej, na podstawie którego ustalono wysokość emerytury ubezpieczonej, może być uznany za nową okoliczność ujawnioną po wydaniu decyzji o przyznaniu emerytury z 2 lutego 2018r., ale istniejącą przed wydaniem tej decyzji, gdyż niesporne jest, że zakwestionowany przez Trybunał przepis ustawy emerytalnej był niezgodny z Konstytucją od chwili jego uchwalenia. Jednakże również przywołany przepis art. 114 ustawy emerytalnej wprowadza terminy liczone od daty wydania decyzji, po upływie których nie jest możliwe uchylenie lub zmiana tej decyzji, jednakże mając na uwadze datę wydania przedmiotowej decyzji terminy te są niewątpliwie zachowane. Zgodnie bowiem z treścią art. 114 ust. 1e pkt 2 ww. ustawy uchylenie lub zmiana decyzji nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres 5 lat - w przypadkach, kiedy podstawą jej uchylenia, bądź zmiany są okoliczności wymienione w ust. 1 pkt 1 (tj. nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji). Dodatkowo ograniczenia wskazanym terminem nie stosuje się, jeżeli w wyniku uchylenia lub zmiany decyzji z przyczyn określonych w ust. 1 osoba zainteresowana nabędzie świadczenie w wyższej wysokości. Tak sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie, gdyż jak wynika z wyliczeń organu rentowego (vide: pismo – stanowisko komórki merytorycznej organu rentowego k.9 akt sprawy) ustalona na nowo wysokość emerytury ubezpieczonej w powszechnym wieku emerytalnym z pominięciem niekonstytucyjnego art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej wynosi 2652,93 zł brutto, a zatem jest wyższa od ustalonej pierwotnie w decyzji z 2 lutego 2018r.

Podsumowując powyżej zaprezentowaną argumentację dodać należy, że jak wynika z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt P 20/16, wobec tego, że przepisy dotyczące wznowienia postępowania nie uwzględniają specyficznej sytuacji związanej z obowiązkiem sanacji konstytucyjności w sprawach dotyczących emerytur kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej, pozostawiają tym samym znaczny margines dowolności Sądom w ocenie i rozstrzygnięciu następstw wyroku Trybunału w konkretnych wypadkach.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję z 27 maja 2019r. przywracając ubezpieczonej termin do złożenia skargi o wznowienie postępowania, jak również decyzję z 15 maja 2019r i poprzedzającą ją decyzję z 2 lutego 2018r. i ustalił wysokość emerytury ubezpieczonej na dzień 1 stycznia 2018r. z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu, z możliwością wypłaty po dokonaniu waloryzacji od dnia 1 maja 2019r., tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona złożyła wniosek o wznowienie postępowania. Dodać należy, że mimo wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019r. decyzja z 2 lutego 2018r. nie utraciła mocy obowiązującej, zaś wypłata emerytury w prawidłowej wysokości jest możliwa dopiero po wzruszeniu tej decyzji na skutek wniosku o wznowienie postępowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 133 ust. 1 pkt 1 w zw. z ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS podwyższone świadczenie wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie postępowania.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art.477 ¹⁴§ 2 kpc, Sąd orzekł jak w wyroku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu.