Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2022r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Pasikowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Wąsak

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2022 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z odwołania P. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego i zwrot nienależnie pobranych świadczeń z funduszu chorobowego

na skutek apelacji P. W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 marca 2022r. sygn. akt IV U 309/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od P. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję kwotę 2025 (dwa tysiące dwadzieścia pięć) złotych wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach procesu za drugą instancję do dnia zapłaty.

Sygn. akt IV Ua 14/22

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z odwołań P. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z 3 czerwca 2019 roku numer (...) - (...), z 10 czerwca 2019 roku numer (...) - (...) oraz z 10 lipca 2019 roku numer (...) - (...) o prawo do zasiłku chorobowego, prawo do zasiłku opiekuńczego, prawo do zasiłku macierzyńskiego i zwrot nienależnie pobranych świadczeń z funduszu chorobowego, wyrokiem z dnia 24 marca 2022 roku oddalił odwołania i zasądził od P. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. 540 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wydanie powyższego wyroku poprzedziły następujące istotne ustalenia i wnioski Sądu Rejonowego:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił P. W. decyzjami z:



3 czerwca 2019 roku – prawa do zasiłku opiekuńczego od 12 do 20 marca 2019 roku i prawa do zasiłku chorobowego od 23 kwietnia do 4 czerwca 2019 roku,



10 czerwca 2019 roku – prawa do zasiłku chorobowego od 3 do 6 listopada 2016 roku, od 30 grudnia 2016 roku do 1 stycznia 2017 roku, od 21 lutego do 2 marca 2017 roku, od 28 kwietnia do 12 maja 2017 roku, od 28 czerwca 2017 roku do 17 lutego 2018 roku, prawa do zasiłku macierzyńskiego od 28 lutego 2018 roku do 16 lutego 2019 roku oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu chorobowego w wysokości 156 877,64 złote wraz z odsetkami od dnia doręczenia decyzji do dnia zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia,



10 lipca 2019 roku – prawa do zasiłku chorobowego od 5 do 21 czerwca 2019 roku.

Organ rentowy wypłacił P. W. zasiłek chorobowy od 3 do 6 listopada 2016 roku, od 30 grudnia 2016 roku do 1 stycznia 2017 roku, od 21 lutego do 2 marca 2017 roku, od 28 kwietnia do 12 maja 2017 roku, od 28 czerwca 2017 roku do 17 lutego 2018 roku, od 23 kwietnia do 4 czerwca 2019 roku, zasiłek opiekuńczy od 12 do 20 marca 2019 roku oraz zasiłek macierzyński od 28 lutego 2018 roku do 16 lutego 2019 roku w łącznej wysokości 156 877,64 zł.

Decyzją z 27 maja 2019 roku organ rentowy stwierdził, że P. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 29 października 2016 roku.

Wyrokiem z 1 lipca 2020 roku wydanym w sprawie IV U 691/19 Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję z 27 maja 2019 roku i ustalił, że P. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 29 października 2016 roku. Wyrokiem z 9 września 2020 roku wydanym w sprawie III AUa 851/19 Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok sądu pierwszej instancji i oddalił odwołanie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach Sądu Okręgowego w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych IV U 691/19, częściowych zeznań ubezpieczonej oraz dokumentów znajdujących się w aktach rentowych.

Sąd Rejonowy uznał odwołania ubezpieczonej reprezentowanej przez pełnomocnika za niezasadne. Sąd ten powołując treść art. 365 § 1 k.p.c. oraz orzeczenia Sądu Najwyższego wydane w związku z treścią tego przepisu stwierdził, że z uwagi na prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 9 września 2020 roku, w rozpoznawanej sprawie jest związany ustaleniem, że ubezpieczona w okresie od 29 października 2016 roku nie podlegała jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z uwagi na brak faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie. Sąd Rejonowy przyjął, że moc wiążąca powołanego wyroku Sądu Apelacyjnego, określona w art. 365 § 1 k.p.c. oznacza, że kwestia prawna będąca przedmiotem rozstrzygnięcia tego Sądu, dotycząca nie podlegania P. W. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, mająca znaczenie prejudycjalne w rozpoznawanej sprawie, kształtuje się tak, jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. Przesądzenie tej kwestii oznacza, że w niniejszym postępowaniu nie może być ona już ponownie badana, wobec czego zachodzi konieczność ograniczenia dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego. W konsekwencji powyższego należy przyjąć, że P. W. od 29 października 2016 roku nie była objęta ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, w tym dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Z tego powodu nie przysługiwały jej świadczenia pieniężne wynikające ustawy z 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133), ponieważ zgodnie z art. 1 ust. 1 tej ustawy świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. P. W. nie przysługiwały więc świadczenia wynikające z tej ustawy, w tym zasiłek chorobowy za okres od 3 do 6 listopada 2016 roku, od 30 grudnia 2016 roku do 1 stycznia 2017 roku, od 21 lutego do 2 marca 2017 roku, od 28 kwietnia do 12 maja 2017 roku, od 28 czerwca 2017 roku do 17 lutego 2018 roku, od 23 kwietnia do 4 czerwca 2019 roku, zasiłek opiekuńczy od 12 do 20 marca 2019 roku oraz zasiłek macierzyński od 28 lutego 2018 roku do 16 lutego 2019 roku. Żądanie przyznania prawa do zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego i zasiłku macierzyńskiego za okresy wskazane w zaskarżonych decyzjach okazało było bezzasadne.

Sąd Rejonowy powołał treść art. 66 ust. 2 i 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zgodnie z którym, jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Sąd Rejonowy stwierdził, że wyżej powołany przepis reguluje zasady egzekucji nienależnie pobranego świadczenia, natomiast materialnoprawną podstawę żądania zwrotu nienależnych świadczeń stanowi art. 84 ust. 1-3 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423), w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania zaskarżonej decyzji, zgodnie z którym osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Powołany przepis w ust. 2 określa przesłanki nienależnie pobranych świadczeń i w punkcie 2 tego ustępu stanowi, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się m.in. świadczenia przyznane lub wypłacone przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie zaszły przesłanki zwrotu nienależnego świadczenia, określone w art. 84 ust. 1 i art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej w postaci wprowadzenia w błąd organu rentowego przez ubezpieczoną co do faktu prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku okoliczności wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia, istotnym elementem konstrukcyjnym pojęcia nienależnego świadczenia jest świadomość osoby, która pobrała świadczenia, co do faktu, że zostało ono jej wypłacone bez podstawy prawnej na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego. Istotną cechą konstrukcyjną tego rodzaju „błędu”, odróżniającą go od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie mylnego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, które powstało na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie. Sąd Rejonowy powołał orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych, jako działania ubezpieczonego polegające na bezpośrednim oświadczeniu nieprawdy, przemilczeniu faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożeniu wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego.

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy stwierdził, że nienależna wypłata zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego i zasiłku macierzyńskiego za okresy wskazane w zaskarżonych decyzjach, nastąpiła na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez P. W. co do prowadzenia przez nią pozarolniczej działalności gospodarczej. Ubezpieczona uczyniła to poprzez opłacenie na konto organu rentowego składek za ten okres, a to z kolei dało podstawę formalną do wypłaty na rzecz ubezpieczonej spornych zasiłków. Sąd Rejonowy przytoczył podsumowanie obszernego uzasadnienia Sądu Apelacyjnego w Lublinie, który uznał, że „ … zadeklarowanie przez ubezpieczoną najwyższej podstawy wymiaru składek za miesiące kwiecień i maj 2015 r. nie było podyktowane chęcią prowadzenia działalności gospodarczej o charakterze zarobkowym, w sposób zorganizowany i ciągły, tylko nakierowane było na uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W okresie od dnia 29.10.2016 r. ubezpieczona pozorowała działalność gospodarczą w celu utrzymania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego…”

Sąd Rejonowy przyjął, tak jak Sąd Apelacyjny, że ubezpieczona pozorując prowadzenie działalności gospodarczej poprzez zapłatę składek na ubezpieczenie społeczne miała świadomość, że nie podjęła tej działalności gospodarczej, a to jest wystarczające do przyjęcia po jej stronie świadomości braku podstaw do pobierania z systemu ubezpieczeń społecznych jakichkolwiek świadczeń. Z tego względu Sąd Rejonowy stwierdził, że we wskazanym okresie ubezpieczona świadomie wprowadzała w błąd organu rentowy i świadomie pobierała świadczenia, do których nie miała tytułu prawnego. Jako osoba prowadząca działalność gospodarczą powinna wiedzieć i mieć pełną świadomość z jakiego tytułu i kiedy winna podlegać ubezpieczeniom społecznym w tym ubezpieczeniu chorobowemu. Zdaniem Sądu Rejonowego działania ubezpieczonej były świadome, determinowane wolą wywołania przekonania po stronie organu, że zostały spełnione warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego. Z tego powodu Sąd uznał za zasadne żądanie zwrotu uzyskanych przez nią nienależnie świadczeń.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego wniosła P. W. reprezentowana przez pełnomocnika, zaskarżając ten w części oddalającej odwołanie od decyzji z dnia 10 czerwca 2019 r. nr (...) (...) w zakresie rozstrzygnięcia zawartego z pkt 3 tej wyżej decyzji - zarzucając naruszenie:

a) art. 232 k.p.c., art. 233 k.p.c., art. 227 k.p.c. poprzez całkowicie dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wyrażającą się:

- przyjęciem, że ubezpieczona P. W., pomimo wykazania, iż po zakończeniu pobierania świadczenia macierzyńskiego na pierwsze dziecko i z dniem 29.10.2016 r. zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego, a także faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, świadomie wprowadziła w błąd organ rentowy w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

- pominięciem przy orzekaniu faktów wykazanych w postępowaniu w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt IV U 691/19, które to fakty z mocy art. 243 2 k.p.c. są dowodami w niniejszej sprawie tj. pisma organu rentowego z dnia 7.05.2019 r. wskazującego, że ubezpieczona zarówno w 2016 r. jak i 2017 r. uzyskiwała dochody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, zeznań w charakterze strony ubezpieczonej i zeznań świadka I. K., co doprowadziło do dokonania błędnych ustaleń, pomimo bezspornego faktu wykonywania działalności gospodarczej przez ubezpieczoną.

b) art. 365 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że moc wiążąca zapadłego wcześniej wyroku dotyczy nie tylko sentencji tego wyroku, ale także jego uzasadnienia.

c) art. 84 ust 1-3 Ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U z 2021 r poz. 423 z późn. zm.) poprzez uznanie, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wskazuje, że świadczenia wypłacone ubezpieczonej wypełniają dyspozycję wyrażoną w art. 84 ust 2 pkt 2 wskazanej wyżej ustawy, to jest świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez ubezpieczoną co do faktu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej.

Powołując powyższe zarzuty ubezpieczona wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i orzeczenie, że ubezpieczona P. W. nie jest zobowiązana do zwrotu pobranego świadczenia z funduszu chorobowego w kwocie 156.877,64 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia decyzji do dnia zwrotu, zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania (apelacja k. 147-158).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. reprezentowany przez pełnomocnika wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od apelującej na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych (odpowiedź na apelację k. 157-158).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu. Wyrok Sądu Rejonowego w zaskarżonej części tj. oddalającej odwołanie od decyzji z dnia 10 czerwca 2019 r. (...) - (...), jest prawidłowy.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione w sprawie przez Sąd Rejonowy, w związku czym nie zachodzi potrzeba ich ponownego przytaczania. Na akceptację zasługują również wnioski tego Sądu w zakresie oceny prawnej odwołania P. W. od decyzji z dnia 10 czerwca 2019 r. (...) - (...).

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy uznał wszystkie zarzuty apelacyjne za bezzasadne.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia art. 365 § 1 k.p.c., ponieważ rzutuje on na drugi zarzut procesowy dotyczący – naruszenia przepisów art. 232 k.p.c., art. 233 k.p.c., art. 227 k.p.c. w zakresie dotyczącym pominięcia dowodów zgormadzonych w załączonej sprawie Sądu Okręgowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt IV U 691/19 oraz pominięcia wykazanego, zdaniem apelującej, faktu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej po 26 października 2016 r. Pełnomocnik apelującej powołał w uzasadnieniu apelacji szereg orzeczeń Sądu Najwyższego wskazujących na brak mocy wiążącej treści uzasadnienia wyroku wydanego w innej sprawie. Sąd Okręgowy co do zasady to stanowisko podziela, jednakże w rozpoznawanej sprawie wiążące są fakty ustalone przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie III AUa 851/19 przedstawione w uzasadnieniu wyroku z 9 września 2020 roku. W sprawie tej Sąd Apelacyjny ze zgromadzonych w pierwszej instancji dowodów wyprowadził odmienne wnioski, które doprowadziły do ustalenia, odmiennego niż sąd I instancji, że P. W. po zakończeniu pierwszego urlopu macierzyńskiego nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej. Konsekwencją tego ustalenia, odmiennego od Sądu I instancji, było stwierdzenie, że P. W. nie podlega jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 29 października 2016 roku. To ustalenie nieprowadzenia działalności i braku tytułu do podlegania wymienionym ubezpieczeniom, było podstawą treści wyroku II instancji i zmiany wyroku I instancji. Istota wymienionej sprawy sprowadzała się do ustalenia, czy P. W. miała tytuł do podlegania ubezpieczeniom tj. czy prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą. Ustalenia dokonane przez Sąd II instancji po ponownej ocenie całego materiału dowodowego oraz wnioski tego Sądu co do istoty tej sprawy, były podstawą wyroku i zostały przedstawione w uzasadnieniu tego orzeczenia. Tymi ustaleniami co do istoty sprawy, przedstawionymi w uzasadnieniu wyroku, Sąd w rozpoznawanej sprawie jest związany. W niniejszej sprawie Sąd nie może dokonać ponownej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie sygn. akt IV U 691/19 i wyprowadzać z innych wniosków, niż wynikające z treści wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia z 9 września 2020 roku. Nie można więc ponownie dokonywać oceny zeznań I. K. - świadka przesłuchanego w tamtej sprawie, czy treści zgromadzonych tam dokumentów, w tym treści pism orangu rentowego z dnia 7 maja 2019 r. (w którym, zdaniem apelującej, organ rentowy przyznał fakt podjęcia działalności po zakończeniu pobierania pierwszego zasiłku macierzyńskiego) i wyprowadzać odmiennych wniosków. Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował przepis art. 365 § 1 k.p.c. przyjmując, że w tej sprawie jest wiążące ustalenie Sądu Apelacyjnego w Lublinie o nieprowadzeniu przez P. W. działalności od 29 października 2016 roku. Sąd Okręgowy w pełni podziela powołane przez Sąd Rejonowy stanowisko Sądu Najwyższego, że skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem (wyrok z 12 lipca 2002 roku, V CKN 1110/00, LEX nr 74492). Z powyższych względów bezzasadny jest zarzut dotyczący naruszenia art. 365 § 1 k.p.c..

Z tych samych, podanych wyżej przyczyn, chybiony jest również zarzut dotyczący naruszenia art. 232 k.p.c., art. 233 k.p.c., art. 227 k.p.c. Sąd Rejonowy trafnie uznał, że w rozpoznawanej sprawie wiążąca jest ocena dowodów dokonana w sprawie sygn. akt IV U 691/19, która doprowadzała do ustalenia, że P. W. od 29 października 2016 r. nie prowadzała działalności gospodarczej. Apelująca niezasadnie zarzuca Sądowi I instancji dokonanie dowolnej oceny dowodów i błędnych ustaleń przez pominięcie dowodów w postaci pisma organu rentowego z dnia 7 maja 2019 r., które w przekonaniu ubezpieczonej, potwierdza uzyskiwanie przez nią zarówno w 2016 r. jak i 2017 r. dochodów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, jak również pominięcie dowodów osobowych w postaci zeznań przesłuchanej w charakterze strony ubezpieczonej i zeznań świadka I. K., wskazujących zdaniem apelującej, na fakt wykonywania przez nią działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy trafnie przyjął, że z powodu niepodlegania P. W. ubezpieczeniom społecznym w razie choroby i macierzyństwa, w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 29 października 2016 r., nie przysługiwały jej uprawniania do świadczeń objętych m.in. decyzją z dnia 10 czerwca 2019 roku tj. prawo do zasiłku chorobowego od 3 do 6 listopada 2016 roku, od 30 grudnia 2016 roku do 1 stycznia 2017 roku, od 21 lutego do 2 marca 2017 roku, od 28 kwietnia do 12 maja 2017 roku, od 28 czerwca 2017 roku do 17 lutego 2018 roku, prawo do zasiłku macierzyńskiego od 28 lutego 2018 roku do 16 lutego 2019 roku. Zgodnie bowiem z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133) świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa określonym w ustawie z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji trafnie stwierdził że P. W. ma obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z funduszu chorobowego w wysokości 156 877,64 zł wraz z odsetkami. Choć samo ustalenie, że świadczenie było nienależne z powodu braku prawa do jego otrzymywania nie przekłada się w sposób bezpośredni na obowiązek zwrotu tego świadczenia, to jednak w rozpoznawanej sprawie wystąpiła przesłanka, będąca podstawą tego obowiązku, określona w art. 84 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dyspozycją art. 84 ust. 2 pkt 2 tej ustawy świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia są nienależne i podlegają zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 ww. ustawy.

Sąd Rejonowy trafnie stwierdził, że świadczenia objęte decyzją z 10 czerwca 2019 r. w łącznej kwocie 156 877,64 zł, nienależnie pobrane przez P. W., podlegają zwrotowi z powodu jej świadomości nienależności tych świadczeń i świadomego wprowadzania w błąd organu rentowego, że uprawnienia do tych świadczeń jej przysługują. P. W. wprowadziła Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w błąd co do swego prawa do świadczeń, ponieważ po zakończeniu pierwszego urlopu macierzyńskiego zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, deklarowała i opłacała na to ubezpieczenie składki, mimo że temu ubezpieczeniu nie podlegała, ponieważ nie podjęła i nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej po zakończeniu pierwszego urlopu macierzyńskiego. Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie III AUa 851/19 badając całokształt okoliczności związanych z działalnością P. W. pod nazwą Szkoła(...) wskazał, że „o ile w początkowym okresie działalności można było przyjąć, że ubezpieczona tę działalność w niewielkim zakresie prowadzała, to już w okresie od 29 października 2016 r., na podstawie materiału dowodowego sprawy, trudno zgodzić się z tym stwierdzeniem. Świadczą o tym sporadyczne, a w części niewiarygodne, zdarzenia gospodarcze.” Dalej Sąd Apelacyjni stwierdził, że „zadeklarowanie przez ubezpieczoną najwyższej podstawy wymiaru składek za miesiąc kwiecień i maj 2015 r. nie było podyktowane chęcią prowadzenia działalności gospodarczej o charakterze zarobkowym, w sposób zorganizowany i ciągły, tylko nakierowane było na uzyskanie wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W okresie od 29.10.2016 r. ubezpieczona pozorowała działalność gospodarczą w celu utrzymywania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego”. Sąd Apelacyjny do powyższych wniosków doszedł po szczegółowej analizie całokształtu okoliczności sprawy, w tym m.in. niszowego charakteru działalności, barku odpowiednich warunków do prowadzenia szkoły(...), braku zysków z działalności, barku zakupów rzeczy niezbędnych do tresury i utrzymania zwierząt, trzech w 2016 roku i dwóch w 2017 r. częściowo niewiarygodnych zdarzeń gospodarczych, barku jakichkolwiek przychodów w 2018 r., zgłoszenia się z dniem 1 kwietnia 2015 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i zadeklarowania w miesiącach kwiecień i maj 2015 r. najwyższej podstawy wymiaru składek tj. 9.897,50 zł, następnie pobierania od tej podstawy (mimo zadeklarowania już za czerwiec 2015 r. minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tj. 2.375,40 zł) w dalszym okresie wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z uwagi na okresy przerw pomiędzy zasiłkami krótsze niż trzy miesiące. Ubezpieczona w apelacji wskazuje, że po urlopie macierzyńskiemu zadeklarowała minimalną podstawę wymiaru składek, co jej zdaniem świadczy o braku dążenia do uzyskiwania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ale to stanowisko nie jest przekonujące, ponieważ z uwagi na długość przerw między zasiłkami, świadczenia wypłacano jej od najwyższej, pierwotnie zdeklarowanej podstawy wymiaru składek. Nadto apelująca podnosi, że argument dotyczący pozorności prowadzenia działalności można by rozważać, ale tylko w sytuacji kwestionowania faktu prowadzenia działalności od początku, od daty jej zarejestrowania. W odniesieniu do tego należy zauważyć, że Sąd Apelacyjny stwierdził, że w początkowym okresie działalności można było przyjąć, że ubezpieczona tę działalność w niewielkim zakresie jednak prowadzała, natomiast analizowane okoliczności, o których mowa wyżej, nie dają już podstaw od ustalenia prowadzenia tej działalności od 29 października 2016 r.

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższe fakty wskazują, że P. W. nie prowadząc działalności i mając świadomość braku podstaw do ubezpieczenia, po zakończeniu pierwszego urlopu macierzyńskiego zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i w okresach przerw miedzy zasiłkami deklarowała i opłacała składki, czym świadomie wprowadzała organ rentowy w błąd co do jej uprawnienia do wypłaty zasiłków. Sama miała świadomość tego, że pobierane zasiłki jej się nie należą z powodu nie prowadzenia działalności i braku tytułu do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. P. W. przyjmowała świadczenia będąc w złej wierze, mając świadomość ich nienależności, po wprowadzeniu w błąd organu rentowego, że uprawnienia do tych świadczeń jej przysługują (zasady zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wskazane m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z 8 sierpnia 2018 r. sygn. akt II Uk 211/17, LEX nr 2530685). W konsekwencji tych ustaleń należy stwierdzić, że P. W. ma obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wynikający z treści art. 84 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423). Z tych względów bezzasadny jest zarzut naruszenia tego przepisu prawa materialnego.

Mając powyższe na uwadze Sad Okręgowy w pkt I wyroku oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. nie znajdując podstaw do jej uwzględnienia.

O kosztach procesu za drugą instancję Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od apelującej na rzecz organu rentowego koszty zastępstwa procesowego ustalone od wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej 156.877,64 zł stosując odpowiednio przepisy § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. § 9 ust. 1 pkt 2 i § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).