Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Siedlcach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2020r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jacek Witkowski

Sędziowie: SO Jerzy Zalasiński (spr.)

SO Agnieszka Pasikowska

Protokolant st.sekr.sądowy Dorota Malewicka

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2020 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z wniosku T. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w W.

o prawo do zasiłku pogrzebowego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 września 2019r. sygn. akt IV U 230/19

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Siedlcach IV Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi orzeczenie
o kosztach procesu za drugą instancję.

(...) J. J. Z.

Sygn. akt IV Ua 36/19

UZASADNIENIE

Wnioskodawca T. B. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 29 kwietnia 2019 roku, którą odmówiono mu prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym C. B..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że zmarły na dzień zgonu, tj. 18 marca 2019r. nie podlegał ubezpieczeniu rentowemu oraz nie miał ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz nie spełniał warunków do jej uzyskania i pobierania, jak również nie jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej albo pobierającej emeryturę lub rentę. Wobec powyższego, brak podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 2 września 2019r. Sąd Rejonowy w Siedlcach w sprawie IV U 230/19 oddalił odwołanie.

Wyrok ten zapadł na skutek poczynienia przez Sąd Rejonowy następujących ustaleń faktycznych i rozważań prawnych.

C. B. zmarł (...)2019r. w W.. W chwili śmierci nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu, nie miał ustalonego prawa do emerytury ani renty, jak również nie spełniał warunków do uzyskania tych świadczeń. Utrzymywał się ze świadczeń pochodzących z ośrodka pomocy społecznej. T. B., brat stryjeczny zmarłego, zorganizował pogrzeb C. B. i pokrył jego koszty. Sąd Rejonowy przywołał przepis art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020, poz.53 ze zm.), zgodnie z treścią którego zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) ubezpieczonego;

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Odnosząc się do powyższego, Sąd Rejonowy przyjął, że zmarły w chwili śmierci nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu, nie pobierał emerytury ani renty, jak również nie mając ustalonego prawa do tych świadczeń nie spełniał warunków do ich uzyskania i pobierania. Ponadto, T. B., jako emeryt i brat stryjeczny zmarłego nie był członkiem rodziny w rozumieniu przywołanego przepisu, zaś w razie śmierci osoby, która nie została wymieniona w art. 77 ust. 1 cyt. ustawy temu, kto pokrył koszty pogrzebu zasiłek pogrzebowy nie przysługuje.

Apelację od ww. wyroku Sądu Rejonowego wniósł T. B.. W uzasadnieniu podał, że zmarły C. B. z powodu wypadku nie zdążył przed śmiercią uzyskać emerytury. Skarżący jest natomiast dla zmarłego najbliższym członkiem rodziny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest zasadna w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Sąd ten bowiem nie dokonał ustaleń koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia w całości postępowania dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, potrzeba prowadzenia w całości postępowania dowodowego występuje nie tylko w sytuacji, gdy Sąd w ogóle nie prowadzi takiego postępowania, ale także wówczas gdy postępowanie dowodowe zawiera wady niepozwalające na dokonanie ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Druga z podstaw uchylenia wyroku Sądu pierwszej instancji objęta art. 386 § 4 kpc przewiduje, że niemożność wydania wyroku reformatoryjnego przez Sąd drugiej instancji związana jest z wymaganiem przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Jednakże wskazaną potrzebę przeprowadzenia postępowania dowodowego odnosić trzeba do dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Nie można uznać oparcia przez Sąd pierwszej instancji orzeczenia na twierdzeniach strony za częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego, które będzie stanowić przeszkodę w uchyleniu tego orzeczenia, w sytuacji konieczności przeprowadzenia dowodów mających zasadnicze znaczenie dla rozpoznania istoty sprawy (vide: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 r.,V CZ 129/12, LEX nr 1341730).

Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd Rejonowy nie przeprowadził właściwego postępowania dowodowego przed wydaniem rozstrzygnięcia co do ustalenia spełnienia przez wnioskodawcę przesłanek do nabycia prawa do zasiłku pogrzebowego. W rozpoznawanej sprawie kwestią kluczową było ustalenie, czy zostały spełnione przesłanki z art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 53 ze zm.), bowiem jak trafnie Sąd Rejonowy wskazał T. B. nie zalicza się do katalogu członków rodziny w rozumieniu art. 77 ust. 2 ww. ustawy. Natomiast w razie śmierci osoby, która nie została wymieniona w art. 77 ust. 1 cyt. ustawy temu, kto pokrył koszty pogrzebu zasiłek pogrzebowy nie przysługuje.

Zgodnie z treścią art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 53 ze zm.), zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

1) ubezpieczonego;

2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę;

3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;

4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Członkami rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 4, zgodnie z ustępem 2 przywołanego przepisu są:

1) małżonek (wdowa i wdowiec);

2) rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;

3) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;

4) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3;

5) rodzeństwo;

6) dziadkowie;

7) wnuki;

8) osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Sąd I instancji nie poczynił żadnych ustaleń w zakresie wyjaśnienia, czy nie zachodzi przesłanka wymieniona w art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy, tj. w zakresie ustalenia czy syn zmarłego C. B. nie jest osobą wymienioną w pkt 1 i 2 (ubezpieczoną lub pobierającą emeryturę lub rentę). Poza prostym przyjęciem, że odwołujący T. B. nie należy do katalogu członków rodziny, o których mowa w przywołanym przepisie, co pozostawało bezsporne, Sąd całkowicie pominął okoliczność, że w trakcie przesłuchania przed Sądem I instancji T. B. zeznał, że zmarły ma syna. Sąd Rejonowy zaniechał zapytania o jego dane umożliwiające wezwanie a następie przesłuchanie go w charakterze świadka, co umożliwiłoby ustalenie czy w chwili śmierci ojca C. B. podlegał on ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, bądź pobierał jedno ze świadczeń wymienionych w art. 77 ust. 1 pkt 2. Jak wynika z uzupełniających zeznań T. B. złożonych przez Sądem Okręgowym, syn zmarłego K. B. odbywał karę pozbawienia wolności, jednak po opuszczeniu Zakładu Karnego pracował. Ustalenie powyżej wskazanych okoliczności ma zatem istotne znaczenia dla ustalenia prawa do zasiłku pogrzebowego wnioskodawcy.

W uzasadnieniu wyroku zostało również wskazane, że zmarły w chwili śmierci nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu, nie pobierał emerytury ani renty, jak również nie mając ustalonego prawa do tych świadczeń nie spełniał warunków do ich uzyskania i pobierania. Tymczasem, z przedstawionego materiału dowodowego, mając również na uwadze twierdzenia T. B., nie można ustalić czy zmarły nie spełniał warunków do uzyskania i pobierania emerytury lub renty. Sąd I instancji nie wyjaśnił na podstawie jakich dowodów poczynił powyższe ustalenia, ogólnie powołując się na zeznania wnioskodawcy i dowody z dokumentów zawarte w aktach rentowych. Opisane ustalenia wymagają wyjaśnienia w kontekście zeznań wnioskodawcy, z których wynika, że zmarły pracował, a przed wypadkiem starał się o ustalenie prawa do emerytury, przy czym miał jedynie problem z odpowiednim udokumentowaniem okresów pracy. Należy uwzględnić, że zmarły miał 72 lata, zatem w światle twierdzeń T. B. wysoce prawdopodobnym jest, że zmarły pracował. Twierdzenia wnioskodawcy wymagają jednak zweryfikowania i zwrócenia się do organu rentowego o przedstawienie stosownych dokumentów, które według zeznań wnioskodawcy były przedłożone organowi rentowemu oraz o udzielenie w tym zakresie informacji w celu ustalenia kwestii spełnienia przez zmarłego warunków do uzyskania i pobierania emerytury lub renty. Dodatkowo przesłuchany w charakterze świadka syn zmarłego winien mieć wiedzę o tym czy i w jakich okresach zmarły wykonywał pracę. Ewentualnie będzie dysponował danymi byłej żony zmarłego, która również może mieć wiedzę w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia.

Wobec potrzeby przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości na wskazane okoliczności zachodziła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przeprowadzenia postępowania przed Sądem I instancji. Sąd Okręgowy nie miał podstaw, aby w tak znacznym zakresie prowadzić postępowanie dowodowe, gdyż ustalony w ten sposób stan faktyczny nie mógłby już zostać ewentualnie skorygowany przez Sąd wyższej instancji.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy, mając na względzie podniesione wyżej uwagi, przeprowadzi dowód ze szczegółowych zeznań K. B.-syna zmarłego C. B., m.in. na okoliczność jego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz pobierania świadczeń wymienionych w art. 77 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 53 ze zm.) w chwili śmierci ojca, zażąda od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. dokumentów przedłożonych przez C. B. lub T. B. celem ustalenia okresów wymaganych dla spełnienia warunków do uzyskania i pobierania emerytury lub renty przez zmarłego. Jeżeli ww. dowody w zakresie ustalenia wymaganych okresów dla spełnienia warunków do uzyskania i pobierania emerytury lub renty przez zmarłego nie będą wystarczające do ustalenia spełnienia przesłanki z art. 77 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy i Sąd Rejonowy uzna to za celowe przesłucha w charakterze świadka na powyższą okoliczność byłą żonę zmarłego, po uprzednim uzyskaniu niezbędnych danych do jej wezwania w charakterze świadka od K. B.. W miarę potrzeby Sąd pierwszej instancji przeprowadzi także inne dowody konieczne dla rozpoznania sprawy. Tak zebrany materiał dowodowy oceni z uwzględnieniem zasad zawartych w treści art. 233 § 1 kpc.

Mając powyższe względy na uwadze, na podstawie art. 386 § 4 kpc oraz art. 108 § 2 kpc, Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.