Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

IV U 599/18 - wyrok Sąd Okręgowy w Siedlcach z 2018-12-21

Sygn. akt IV U 599/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2018r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

SSO Katarzyna Antoniak

Protokolant

sekr.sąd. Monika Świątek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2018r. w S.

odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z 19 czerwca 2018r. Nr (...)- (...)

w sprawie T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala brak podstaw do wydania decyzji w trybie art.1 ust.13 pkt 2 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

Sygn. akt: IV U 599/18 UZASADNIENIE

Decyzją z 19 czerwca 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.83 ust.1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art.1 ust.13 pkt 2 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, po rozpatrzeniu wniosku T. S. z 9 stycznia 2015r. odmówił T. S. umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lipca 2005r. do lutego 2009r. w łącznej kwocie 40 559,72 złotych, w tym 19 147,38 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia, na ubezpieczenie zdrowotne za okres lipca 2005r. do lutego 2009r. w kwocie 14 732,40 złotych, w tym 6 871,76 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia oraz na Fundusz Pracy za okres od sierpnia 2007r. do lutego 2009r. w kwocie 1 485,59 złotych, w tym 614 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgodnie z decyzją z 9 kwietnia 2015r. określającą warunki umorzenia należności z tytułu składek warunkiem umorzenia w/w należności składkowych było uregulowanie należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji z 9 kwietnia 2015r., a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sadowego. Organ rentowy podniósł dalej, że niepodlegające umorzeniu składki wraz z odsetkami za zwłokę T. S. spłaca w ramach układu ratalnego określonego umową z 13 kwietnia 2016r., zmienioną aneksem z 20 listopada 2017r. Jednakże w obowiązującym terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji z 9 kwietnia 2015r. ,tj. do 12 maja 2016r. T. S. nie opłacił należności z tytułu kosztów egzekucyjnych naliczonych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W., o czym poinformował Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. w piśmie z 27 listopada 2017r. Nieopłacenie przez T. S. w obowiązującym terminie kosztów egzekucyjnych należnych Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W. powoduje, że niespełniony został warunek określony w art.1 ust.10 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Mając to na uwadze organ rentowy odmówił umorzenia należności określonych w sentencji decyzji (decyzja z 19 lipca 2018r. k.60-61 akt organu rentowego).

Odwołanie od w/w decyzji złożył T. S. wnosząc o jej uchylenie lub zmianę. W uzasadnieniu odwołania skarżący wskazał, że w dniu 13 kwietnia 2016r. zawarł układ ratalny na spłatę składek wraz z odsetkami, które nie podlegają umorzeniu. Raty te opłaca od ponad dwóch lat i stanowią one dla niego znaczne obciążenie. Nie miał on natomiast świadomości, że powinien opłacić koszty egzekucyjne na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w W.. Mimo częstych kontaktów z pracownikami ZUS nikt go nie informował o konieczności opłacenia takich kosztów. Dlatego sądził, że opłacając raty wywiązuje się ze swoich obowiązków. Również Komornik z Urzędu Skarbowego w W. nie informował go, że ma jakiekolwiek zobowiązania wobec Naczelnika Urzędu i w jakiej wysokości. Koszty w wysokości 3 186 złotych opłacił już po otrzymaniu zaskarżonej decyzji - w dniu 20 lipca 2018r., co dokumentuje załączone do odwołania pokwitowanie (odwołanie wraz z załącznikiem w postaci pokwitowania wpłaty k.1-2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy i argumentację wskazane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, a także o zasądzenie od skarżącego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Dodatkowo organ rentowy podniósł, że zgodnie z aktualną linią orzeczniczą organ rentowy nie musi wskazywać w „decyzji warunkowej” konkretnie należności niepodlegających umorzeniu. To w gestii składającego wniosek leży uzyskanie informacji o kosztach egzekucji np. u naczelnika urzędu skarbowego lub u komornika sądowego (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-5 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

T. S. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w 9 stycznia 2015r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z wnioskiem o umorzenie nieopłaconych należności na ubezpieczenia społeczne w trybie ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (wniosek z 9 stycznia 2015r. k.1 akt organu rentowego).

Pismem z 9 marca 2015r. organ rentowy poinformował T. S., że postępowanie w przedmiocie jego wniosku o umorzenie należności z tytułu składek zostało ukończone i w terminie 7 dni może wypowiedzieć się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań (pismo organu rentowego z 9 marca 2015r. k.28 akt organu rentowego). Następnie, w dniu 9 kwietnia 2015r. organ rentowy wydał decyzję, w której na podstawie art.1 ust.8 w/w ustawy z 9 listopada 2012r. określił, że:

I. wg stanu na dzień 9 stycznia 2015r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na:

1.  ubezpieczenia społeczne za okres od lipca 2005r. do lutego 2009r. w kwocie 40 559,72 złotych, w tym 21 341,94 złotych z tytułu składek, 19 147,38 złotych z tytułu odsetek i 70,40 złotych tytułem kosztów upomnienia,

2.  na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2005r. do lutego 2009r. w kwocie 14 732,40 złotych, w tym 7 790,24 złotych z tytułu składek, 6 871,76 złotych z tytułu odsetek i 70,40 złotych tytułem kosztów upomnienia,

3.  na Fundusz Pracy za okres od sierpnia 2007r. do lutego 2009r. w kwocie 1 485,59 złotych, w tym 801,19 złotych z tytułu składek, 614 złotych z tytułu odsetek i 70,40 złotych tytułem kosztów upomnienia.

Jednocześnie w pkt II decyzji organ rentowy wskazał, że warunkiem umorzenia w/w należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu, przy czym należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się niniejszej decyzji wraz z odsetkami do dnia wpłaty włącznie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji organ rentowy wskazał dodatkowo, że na dzień złożenia przez T. S. wniosku o umorzenie należności ,tj. na dzień 9 stycznia 2015r., jak i na dzień wydania przedmiotowej decyzji na jego koncie rozliczeniowym figurują należności niepodlegające umorzeniu, a bieżąca informacja w tym zakresie powinna być uzyskana w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w momencie ich regulowania. Powyższa decyzja została doręczona T. S. w dniu 10 kwietnia 2015r. (decyzja z 9 kwietnia 2015r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru skarżącemu w dniu 10 kwietnia 2015r. k.38-39 akt organu rentowego).

Jednocześnie z w/w decyzją z 9 kwietnia 2015r. określającą warunki umorzenia organ rentowy skierował do T. S. pismo z tej samej daty informujące, że warunkiem umorzenia należności jest opłacenie wszystkich należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności lub zawarcie w tym terminie umowy o rozłożeniu na raty lub odroczeniu terminu płatności tych należności, przy czym informacja o kwocie należności niepodlegających umorzeniu zostanie udzielona w Oddziale ZUS Inspektoracie w S. przez odpowiedzialnego pracownika w osobie M. P.. W tym samym piśmie organ rentowy poinformował T. S., że warunkiem umorzenia należności na podstawie ustawy abolicyjnej jest również uregulowanie kosztów egzekucyjnych naliczonych przez naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego i informację o kosztach egzekucyjnych niepodlegających umorzeniu uzyska u naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne (pismo ZUS O/S. z 9 kwietnia 2018r. skierowane do T. S. k.40 akt organu rentowego).

Przed upływem 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji z 9 kwietnia 2015r. określającej warunki umorzenia należności, który to termin upłynął z dniem 11 maja 2016r. T. S. zawarł z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddziałem w S. umowę o rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Umowa ta zawarta została w dniu 13 kwietnia 2016r. i zgodnie z harmonogramem spłat stanowiącym załącznik do umowy termin spłaty ostatniej miesięcznej raty należności przewidziany został na 22 kwietnia 2024r. (umowa z 13 kwietnia 2016r. o rozłożenie na raty należności z tytułu składek wraz z aneksem z 20 listopada 2017r. oraz harmonogramem spłat k.16-28 akt sprawy). T. S. prawidłowo i w terminie realizuje postanowienia układu ratalnego (zeznania świadka D. S. k.12-12v akt sprawy).

W terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności z tytułu składek, który to termin upłynął z dniem 11 maja 2016r., T. S. nie uiścił kosztów egzekucyjnych ustalonych od należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu, należnych Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W. (pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. z 27 listopada 2017r.k.54 akt organu rentowego).

W dniu 7 maja 2018r. organ rentowy skierował do T. S. pismo z informacją o zakończeniu postępowania w przedmiocie jego wniosku z 9 stycznia 2015r. o umorzenie należności w trybie ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz z pouczeniem o prawie wglądu do akt i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz zgłoszonych żądań (pismo organu rentowego z 7 maja 2018r. z dowodem doręczenia T. S. w dniu 8 maja 2018r. k.55 akt organu rentowego).

W związku z nieopłaceniem przez T. S. w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności z tytułu składek, kosztów egzekucyjnych należnych Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W., zaskarżoną decyzją z 19 czerwca 2018r. organ rentowy odmówił T. S. umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lipca 2005r. do lutego 2009r. w łącznej kwocie 40 559,72 złotych, w tym 19 147,38 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia, na ubezpieczenie zdrowotne za okres lipca 2005r. do lutego 2009r. w kwocie 14 732,40 złotych, w tym 6 871,76 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia oraz na Fundusz Pracy za okres od sierpnia 2007r. do lutego 2009r. w kwocie 1 485,59 złotych, w tym 614 złotych odsetek i 70,40 złotych kosztów upomnienia (decyzja z 19 czerwca 2018r. k.60-61 akt organu rentowego).

Po otrzymaniu powyższej decyzji, w dniu 20 lipca 2018r. T. S. wpłacił na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w W. należne koszty egzekucyjne w wysokości 3 186 złotych (pokwitowanie wpłaty k.2 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie T. S. okazało się uzasadnione choć nie do końca z przyczyn podniesionych w odwołaniu.

Zgodnie z art.1 ust.1 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. z 2012r., poz.1551) na wniosek osoby podlegającej w okresie od 1 stycznia 1999r. do 28 lutego 2009r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art.8 ust.6 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych:

1)  która przed dniem 1 września 2012r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji określającej warunki umorzenia,

2)  innej niż wymieniona w pkt 1

umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od 1 stycznia 1999r. do 28 lutego 2009r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. W myśl ust. 6 powyższego przepisu umorzenie należności, o których mowa w ust.1 skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat podstawowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

W myśl dalszych zapisów w/w ustawy, postępowanie w sprawie umorzenia należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek jest kilkuetapowe. W pierwszej kolejności, zgodnie z art.1 ust.8 przedmiotowej ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust.1 i 6 ustawy, a zatem kwoty należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne podlegające umorzeniu i kwoty składek na ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy za ten sam okres, które również podlegają umorzeniu. Następnie, w myśl art.1 ust.11 ustawy następuje 12-miesięczny okres, liczony od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia należności z tytułu składek, przeznaczony na spłatę – przez osobę ubiegającą się o umorzenie składek - należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy niepodlegających umorzeniu oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat podstawowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego, przy czym w ustępie 12 art.1 przedmiotowej ustawy przewidziano wyjątek, od zasady określającej 12-miesięczny termin na spłatę należności niepodlegających umorzeniu. Zgodnie z tym uregulowaniem w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, niepodlegające umorzeniu należności, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek o którym mowa w ustępie 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu. W przepisie tym ustawodawca przewidział zatem wyjątek od zasady, że należności winny być w całości uiszczone w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji ustalającej warunki umorzenia. Ostatnim etapem postępowania jest decyzja, o której mowa w art.1 ust.13 ustawy, w której organ rentowy orzeka o umorzeniu należności określonych we wcześniejszej decyzji określającej warunki umorzenia – po spełnieniu warunków tego umorzenia, a zatem po spłacie należności niepodlegających umorzeniu albo o odmowie umorzenia należności określonych w w/w pierwszej decyzji – w sytuacji niespełnienia warunków umorzenia ,tj. nieopłacenia składek niepodlegających umorzeniu, przy czym w myśl literalnego brzmienia art.1 ust.13 pkt 1 i 2 ustawy decyzję o umorzeniu należności lub odmowie umorzenia należności organ wydaje odpowiednio po spełnieniu lub niespełnieniu warunku w postaci spłaty należności niepodlegających umorzeniu z uwzględnieniem m.in.. przytoczonego wyżej ustępu 12. wprowadzającego opisany wyżej wyjątek od zasady, że należności winny być w całości uiszczone w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji ustalającej warunki umorzenia.

W okolicznościach niniejszej sprawy decyzja o odmowie umorzenia należności wydana została przez organ rentowy w dniu 19 lipca 2018r. po ustaleniu, że w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia tj. w terminie do 11 maja 2016r. T. S. nie opłacił kosztów egzekucyjnych należnych Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w W.. Fakt nieopłacenia przez ubezpieczonego w w/w terminie kosztów egzekucyjnych jest niesporny (vide; ustalenia faktyczne). Jednakże okoliczność ta nie dawała organowi rentowemu podstaw do wydania zaskarżonej decyzji. Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu wynika bowiem, że w dniu 13 kwietnia 2016r., a zatem przed upływem 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, organ rentowy i T. S. zawarli umowę o rozłożenie na raty należności z tytułu składek, przy czym zgodnie z harmonogramem spłat stanowiącym załącznik do umowy termin spłaty ostatniej miesięcznej raty należności przewidziany został na 22 kwietnia 2024r. T. S. terminowo realizuje obowiązki wynikające z w/w umowy. W tych okolicznościach uznać należy, że zaskarżona decyzja wydana została przez organ rentowy bez dostatecznego rozważania całokształtu okoliczności sprawy i z pominięciem regulacji art.1 ust.12 ustawy z 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Wprowadzony w tym przepisie wyjątek od zasady, że należności niepodlegające umorzeniu winny być w całości uiszczone w terminie 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji ustalającej warunki umorzenia, dotyczy również kosztów egzekucyjnych, które uzależnione są od uiszczenia należności głównej, gdyż są wobec tych należności wtórne i mogą być ustalone dopiero po uregulowaniu wymaganych należności (tak Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 27 kwietnia 2017r. w sprawie III AUa 1228/16 – Lex nr 2282456). Skoro zatem termin zapłaty przez T. S. ostatniej raty należności, strony umowy ratalnej ustaliły na dzień 22 kwietnia 2024r., a termin ten jeszcze nie upłynął, to organ rentowy bezzasadnie stwierdził, że skarżący nie dochował terminu do uiszczenia kosztów egzekucyjnych na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego. Organ rentowy błędnie bowiem ,tj. z naruszeniem art.1 ust.12 i art.1 ust.13 pkt 2 w/w ustawy określił ten termin na czas do upływu 12 miesięcy od doręczenia decyzji ustalającej warunki umorzenia. Wydana przez organ rentowy w dniu 19 lipca 2018r. decyzja o odmowie umorzenia należności z tytułu składek jest zatem przedwczesna, gdyż nie upłynął jeszcze termin do jej wydania określony w art.1 ust.13 powołanej ustawy. Mając na uwadze powyższe okoliczności na podstawie art.477 14§2 kpc Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku. Nadmienić należy, że Sąd Okręgowy jako Sąd pierwszej instancji nie dysponuje podstawą prawną do uchylenia decyzji organu rentowego, która wydana została z naruszeniem ustawy.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Anna Wąsak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Siedlcach
Osoba, która wytworzyła informację:  Katarzyna Antoniak
Data wytworzenia informacji: